عادل آذر - استاد دانشگاه تربیت مدرس
محمد صفری - دانش آموخته دکتری مدیریت مالی دانشگاه امام صادق (ع)

چالش های متعدد پیش روی صندوق های بازنشستگی در کشور از جمله تغییرات جمعیتی و افزایش عمر، پیشی گرفتن تعداد مستمری بگیران از تعداد شاغلین، بدهی های کلان دولت به صندوق های بازنشستگی، عدم مدیریت سرمایه گذاری کارآمد وجوه بازنشستگی و...، بازنگری جدی در ترتیبات فعلی نظام بازنشستگی را لازم می آورد. یکی از بدیل های مناسب که در دنیا مورد استفاده قرار می گیرد، بهره گیری از طرح های بازنشستگی خصوصی و مکمل است. این طرح ها به دلیل حکمرانی خاص خود که مستقل از دولت هستند، در سرمایه گذاری وجوه صندوق های بازنشستگی و همچنین انجام محاسبات بیمه ای و سنجش و مدیریت ریسک از کارآمدی بیشتری برخوردارند؛ بااین وجود در برخی کشورها توسط دولت مرکزی مورد تضمین نیز قرار می گیرند. تحقیق حاضر با هدف تبیین ابعاد مختلف طرح های بازنشستگی خصوصی ابتدا عوامل موثر بر پایداری طرح های بازنشستگی خصوصی را شناسایی نموده سپس وزن هر یک از عوامل را در پایداری طرح تعیین می نماید. روش تحقیق مورد استفاده، رویکرد ترکیبی متدولوژی سیستم های نرم و نگاشت شناختی فازی است. تصویر غنی شده، تحلیل کاتوو و تعریف ریشه ای از طرح های بازنشستگی خصوصی جزء یافته های تحقیق به شمار می روند. همچنین بر اساس نتایج تحقیق، «میزان حقوق دریافتی کارکنان»، «تعداد کارکنان»، «برخورداری مالی کارفرما»، «تعداد بازنشستگان» و «امید به زندگی کارکنان» پنج عنصر اصلی با بیشترین نمره تاثیر بر پایداری طرح های بازنشستگی هستند. نتایج این تحقیق برای سیاست گذاری در حوزه نظام بازنشستگی قابل استفاده خواهد بود.

طرح بازنشستگی خصوصی, پایداری طرح بازنشستگی, متدولوژی سیستم های نرم, نگاشت شناختی فازی. طبقه بندی JEL: G۲۳؛ H۵۵؛ J۳۲