مطالعه ای بر پیشینه و خاستگاه ساز چنگ در تمدن ایلام

ساز چنگ ،یکی از کهن ترین سازهای تاریخ بشر است که در میان سازهای زهی موجود در تمدن های کهن ، جایگاهی ویژه داشته است . تمدن ایلام ، یکی از درخشان ترین مقاطع تاریخ ایران باستان است که میتوان اولین نمونه های چنگ را در این تمدن جست و جو کرد اما با توجه به کاوش های اندک صورت گرفته و همچنین تعداد محدود آثار موسیقایی به دست آمده ، مطالعه ی کم تری بر چنگ های دوره ایلام صورت گرفته است ؛ لذا در این پژوهش با استناد بر منابع تاریخی و کاوش های باستان شناختی، ابتدا نمونه های موجود از چنگ در این دوران گردآوری شده و سپس با توجه به دوره تاریخی روند تغییرات در آن ها مشخص شد. پژوهش حاضر دارای رویکرد توصیفی-تحلیلی است و داده های آن ازطریق مطالعات کتابخانه ای جمع آوری شده است. روند تغییر شکل ساز و جعبه طنینی آن و نحوه اجرا در این پژوهش شناسایی شده است و با نمونه های مشابه در تمدن های دیگر مقایسه شد. از آن جا که تکامل این ساز در یک تمدن رخ نداده است و دلایل مختلفی مانند شرایط فرهنگی ، سیاسی و جغرافیایی بر تغییرات این ساز موثر بوده است و میتوان این نتیجه را گرفت که آلات موسیقی می توانند خاستگاهی واحد نداشته باشند و تحت تاثیر تمدن های دیگر باشد. همچنین اجرا توسط مضراب ، حضور چنگ های عمودی و افقی و ساز لیر در نمونه های جمع آوری شده و تفاوت ها و شباهت های آن با تمدن های مصر ، یونان و بین النهرین از نتایج این پژوهش است.

کلیدواژه ها:

چنگ ، ایلام ، خاستگاه