پژوهشی در باب پیکرنگاری در خوشنویسی اسلامی- ایرانی

هدف این مقاله بررسی پیکرنگاری در خوشنویسی اسلامی ایرانی با استفاده از حروف و کلمات است. با آغاز تحریم نقاشی در فرهنگ اسلامی نقاشان به سوی هنر خوشنویسی گرویدند؛ لذا درگذر زمان از شدت تحریم کاسته شده و همزمانبا ترجمه­ی متون یونانی به فارسی و عربی، خوشنویسان به غیر از نگارش متون به تصویرگری کتاب­ها نیز پرداختند.بعدها با تشکیل کتابخانه­ها و کارگاههای سلطنتی و آغاز تصویرگری متون ادبی و شعر، نقاشان و خوشنویسان در اثر همکاری و همجواری با هنر یکدیگر، به پیکرنگاری به وسیله حروف و کلمات در قالب خوشنویسی دست زدند. مسئله­ی این مقاله بررسی عوامل تاثیرگذار بر روند شکل­گیری پیکرنگاری خوشنویسانه و صورتبندی ریختی آن در ایران است. برای رسیدن به این مقصود داده ها به روش مطالعات کتابخانه­ای گردآوری شده و شیوه تحقیق تاریخی- تحلیلی است.  مهم­ترین نتایج، نشان می­دهد که در رونق پیکرنگاری ایرانی، صور خیال موجود در شعر فارسی و عربی ملهم از حروف الفبا و برخی واژگان اهمیت بسیار دارد. از طرفی هم گسترش انواع صنایعدستی نظیر فلزگری و معماری لزوم تداوم  نقوش تزیینی نظیر پیکرنگاری­ها را دوچندان کردند. لذا پیکرنگاری های خوشنویسانه در ریخت های گیاهی، جانوری، انسانی و طبیعت بی­جان با  مضامین مذهبی و اسامی بزرگان دین به ویژه ائمه­ی شیعیان رواج یافتند.  در این میان نقش نقوش گیاهی در شکل­گیری پیکرنگاری­های خوشنویسانه انسانی و حیوانی با کمک خطوط تزیینی به ویژه کوفی پررنگ است.