کوروش مجد سلیمی - محقق بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات چای کشور.
ابراهیم امیری - دانشیار گروه کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان.
سید بابک صلواتیان - محقق بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات چای کشور.

تولید اقتصادی چای در شرایط پایدار منوط به استفاده صحیح از منابع آب و کود می باشد. بدین منظور نقش آبیاری تکمیلی و کود نیتروژن در تولید اقتصادی در باغ های چای با ارزیابی عملکرد، تابع تولید، کارآیی مصرف آب و نسبت درآمد به هزینه و بازده نهایی طی سه سال (۱۳۸۷ تا ۱۳۸۹) در ایستگاه تحقیقات چای فومن در استان گیلان بررسی شد. برای اجرای آزمایش از سیستم آبیاری بارانی تک شاخه ای و طرح آزمایشی کرت های خرد شده نواری در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی استفاده گردید. تیمارها شامل شش سطح نیتروژن صفر، ۱۰۰، ۲۰۰، ۳۰۰ ، ۴۰۰  و ۵۰۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار به صورت مخلوط با خاک (از منبع کود اوره) به عنوان عامل اصلی و پنج سطح آبیاری شامل آبیاری کامل (I۴)، آبیاری ناقص (I۱، I۲ و I۳) و سطح بدون آبیاری (I۰) به عنوان عامل فرعی بودند که در چهار تکرار قرار داده شدند. آبیاری کامل با روش بارانی (۳۴۲ میلی متر) و مصرف ۳۲۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار در بوته های بالغ چای باعث شد تا بیشترین میزان عملکرد برابر ۳۹۲۸ کیلوگرم چای فرآوری شده در هکتار و کارآیی مصرف آب تا حد ۲/۷ کیلوگرم در هکتار به ازای هر میلی متر آب مصرفی به دست آمد. در شرایط دیم با بارندگی ۲۳۰ میلی متر، بیشترین میزان عملکرد (۱۴۰۳ کیلوگرم در هکتار) و کارآیی مصرف آب (۱/۶ کیلوگرم در هکتار به ازای هر میلی متر آب بارندگی) با مصرف ۲۰۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار به دست آمد. میانگین نسبت درآمد به هزینه برای سطوح آبیاری کامل و بدون آبیاری به ترتیب برابر ۷۵/۱ و ۱۷/۱ حاصل شد. بر این اساس، اگرچه در آبیاری کامل، هزینه ها افزایش می یافت اما افزایش درآمد و سود حاصل از تولید برگ سبز بیشتر و با کیفیت مرغوب تر چای (برگ سبز درجه یک)، هزینه ها را جبران می کرد.