حمزه علی علیزاده - استادیار گروه آب دانشگاه ایلام
فریبرز عباسی - عضو هیئت علمی (استاد) موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمانتحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

بهینه سازی مصرف آب و کود،علاوه بر کاهش هزینه های تولید و حفظ منابع، باعث کاهش آلودگی های زیست محیطی ناشی از مصرف بی رویه این منابع می شود. در این مطالعه به منظور بهینه سازی مصرف آب و کود اوره ذرت دانه­ای رقم دابل کراس ۳۷۰، آزمایشی به صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی در چهار تکرار طی سال­های زراعی ۸۷- ۱۳۸۶ و ۸۹-۱۳۸۸روی جویچه­های انتها باز با طول ۱۶۵ متر در مزرعه ۴۰۰ هکتاری موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذرکرج انجام شد. فاکتور اول شامل چهار سطح آب (W): ۶۰%، ۸۰%، ۱۰۰%، و۱۲۰% آبیاری کامل و فاکتور دوم شامل چهار سطح کود (N): شاهد بدون کود، ۶۰%، ۸۰% و ۱۰۰% توصیه کودی به روش کود­آبیاری بود. کود اوره در چهار تقسیط مساوی (قبل از کاشت، مرحله هفت برگی، مرحله ساقه رفتن و مرحله سنبله­دهی) به خاک داده شد. برای انتخاب بهترین ترکیب آب و کود، ابتدا توابع تولید عملکرد، هزینه و درآمد خالص بر حسب آب و کود مصرفی در شرایط محدودیت آب و محدودیت زمین با استفاده از آزمون رگرسیون چندگانه استخراج شد. سپس با استفاده از تابع هدف حداکثر درآمد خالص سطوح بهینه آب و کود محاسبه شد. نتایج آزمون رگرسیون چندگانه در سطح پنج درصد نشان داد که بهترین رابطه بین عملکرد ذرت دانه ای و مقدار مصرف هر یک از نهاده های آب و کود تابع درجه دوم می باشد (مقدار R۲=۰.۸۳ وME=۱۵.۵۳%). سطح بهینه کود مصرفی به عمق آب آبیاری وابسته است به طوری که با افزایش مقدار آب آبیاری، سطح بهینه کود مصرفی افزایش می یابد. نتایج بهینه سازی توابع تولید نشان داد که در شرایط محدودیت زمین، سطوح بهینه آب و کود اوره مصرفی برای دستیابی به حداکثر سود خالص به ترتیب ۹۴۰ میلیمتر و ۳۷۵ کیلوگرم در هکتار می باشد. لیکن در شرایط محدودیت آب، مصرف ۷۷۴ میلیمتر (۷۷ درصد آب مصرفی) و ۳۵۷ کیلوگرم کود اوره در هکتار(۹۰ درصد نیاز کودی) سطوح بهینه مصرف آب و کود می باشند.

تابع تولید, سطح بهینه آب, تابع درآمد