محمدرضا دهقانپور - کارشناس ارشد اقتصاد
محمدعلی فیض پور - استادیار اقتصاد دانشگاه یزد

اگرچه در ادبیات توسعه اقتصادی، توجه به توسعه پایدار و به ویژه در بخش صنعت از دیرباز اهمیت یافته است، در ایران توجه به این موضوع تنها در سال‌های اخیر و به دلیل زیان‌های ناشی از رشد اقتصادی بدون توجه به مسائل زیست محیطی موضوعیت یافته است. این موضوع در سطح مناطق ایران نیز با شدت و ضعف قابل مشاهده است و از این‌رو خود باعث اختلاف نظر در بین مسئولین استان‌ها گردیده و شروع و یا عدم شروع یک طرح ملی و یا یک فعالیت را در یک منطقه با تردید روبرو ساخته است. گروهی از این افراد اعتقاد دارند که برای دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی، باید در طرح‌هایی سرمایه‌گذاری نمود که تنها دارای ارزش‌افزوده و اشتغال‌زایی بالایی باشد. این در حالی است که از نگاه گروه دیگر به منظور دستیابی به توسعه، پایدار بودن آن نیز باید مورد توجه قرار گیرد و دلیل ادعای خود را آلایندگی بالای مناطق صنعتی کشور بیان می‌کنند. بر این اساس، این مطالعه در نظر دارد تا ضمن رتبه‌بندی استان‌های کشور از جهت توسعه صنعتی، آنها را بر اساس آلایندگی صنعتی نیز رتبه‌بندی نماید و به این سؤال پاسخ دهد که آیا آلایندگی صنعتی، ارمغان توسعه صنعتی محسوب می‌شود؟ برای دستیابی به این هدف، استان‌های کشور بر اساس مطالعه وزارت صنعت، معدن و تجارت و بر اساس توسعه صنعتی رتبه‌بندی می‌شوند. برای بررسی میزان آلایندگی استان‌ها، میزان انتشار گازهای آلاینده و گلخانه‌ای در بخش صنعت توسط پنج آلاینده اصلی، SPM، HC، CO، NOx، SOx که بر اثر مصرف سوخت‌های شش‌گانه نفت سفید، گازوئیل، گاز طبیعی، گاز مایع، بنزین و نفت کوره به‌عنوان عمده‌ترین مواد سوختی در بخش صنعت ایجاد شده، در نظر گرفته شده است. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که بین آلایندگی صنعتی و رشد صنعتی استان‌ها ارتباط منفی و معنی‌داری وجود دارد و به عبارتی استان‌های محروم از لحاظ صنعتی در گروه استان‌های آلاینده از لحاظ صنعتی نیز قرار گرفته‌اند.

توسعه صنعتی، آلایندگی صنعتی، صنایع تولیدی استان‌ها