تحلیل آماری-سینوپتیکی بارش های سنگین منجر به سیلاب فروردین ۱۳۹۸ در حوضه آبریز درود بروجرد

رخداد بارش سیل آسای فروردین ۱۳۹۸ در استان لرستان نمونه ای بارز از بارش های سنگینی بود که خسارت های بسیار قابل توجهی به زیرساخت های کشاورزی، شهری، حمل ونقل و ارتباطات برجای گذاشت. هدف از این پژوهش، بررسی و الگویابی سینوپتیکی-آماری بارش سنگین فروردین ۱۳۹۸ در حوضه آبریز درود-بروجرد است. در این راستا، از داده های مربوط به میزان بارش روزانه ایستگاهی ماه فروردین ۱۳۹۸  ایستگاه های سینوپتیک بروجرد و درود، داده های فاکتورهای سینوپتیکی پایگاه اقلیمی NOAA برای دو روز ۵ و ۱۲ فروردین ۱۳۹۸ و داده های جو بالای پایگاه دانشگاه وایومینگ برای روزهای ۵ و ۱۲ فروردین ۱۳۹۸ استفاده شد. نتایج تحلیل آماری نشان داد که رخداد بارشی فروردین ۱۳۹۸، ازجمله بارش های سنگینی بوده که در موج اول (۵ فروردین) ۱۵ درصد از کل بارش سال و در موج دوم (۱۲ فروردین) ۲۰ درصد از کل بارش متوسط سالانه منطقه، ثبت شده است. تحلیل الگوهای سینوپتیکی این رخدادهای بارش سنگین نشان داد که الگوی سینوپتیک مشابهی مولد این دو موج بارش سنگین در منطقه بوده است. در هر دو روز وجود یک ناوه عمیق با یک هسته بسته شده با ارتفاع ۵۵۰۰ و ۵۵۵۰ ژئوپتانسیل متر بر روی شرق دریای مدیترانه و قرارگیری غرب ایران در بخش جلویی یک ناوه بسیار عمیق شرایط صعود و ورود سیستم های کم فشار را برای غرب کشور به وضوح فراهم کرده است. در این دو روز شاخص امگا به صورت معنی داری به مقدار حدی (۰.۲-)رسیده بود. ازلحاظ تامین رطوبت بارش های این دو روز  نتایج نشان داد که در سطح ۸۵۰ میلی-بار، تزریق رطوبت در منطقه موردمطالعه با تعامل دو سیستم سیکلونی (در شرق دریای مدیترانه) و آنتی سیکلونی (روی خلیج عدن) صورت گرفته است و منبع تامین رطوبت نیز به ترتیب دریای مدیترانه، دریای سرخ و خلیج فارس بوده است که رطوبت را در سطح منطقه به ۱۱ تا ۱۳ گرم در کیلوگرم هوای خشک رسانده است. شاخص های ناپایداری جو بالا، وجود ناپایداری بسیار شدید را در منطقه تایید نمی کرد. ناپایداری متوسط در ترازهای پایین جو که قابلیت گسترش به تراز فوقانی را نداشته است (نمودار Skew-T)، بیانگر آن بوده است که یک سامانه سینوپتیک سراسری، کل منطقه را درگیر کرده است و عامل همرفت محل نقشی نداشته است.

کلیدواژه ها:

بارش سنگین ، فروردین ۱۳۹۸ تحلیل آماری-سینوپتیکی ، حوضه درود-بروجرد