تاثیر سایبان مصنوعی بر جوانه زنی بذر، رشد و زنده مانی نهال های یکساله Paulownia fortunei (Seem.) Heml

سابقه و هدف: پالونیا فورتونی از درختان تند رشد صنعتی و چند منظوره وارداتی است که باتوجه به صفات رویشی و تولیدی مناسب، زراعت چوب، کشت تلفیقی و تولید نهال آن در شمال ایران، به ویژه در استان گلستان مورد توجه قرار گرفته است. شناخت عوامل موثر بر جوانه زنی و رشد اولیه این گونه امکان بالابردن کیفیت نهال های تولید شده در نهالستان های جنگلی را فراهم نموده و بدین ترتیب شانس موفقیت عملیات کاشت این گونه را افزایش می دهد. بنابراین، به لحاظ اهمیت مطالعه عکس العمل پالونیا فورتونی در برابر تیمارهای مختلف کنترل شدت نور تحقیق حاضر سعی دارد نحوه اثرگذاری سایبان مصنوعی بر عملکرد این گیاه در مراحل جوانه زنی و نهالی را مورد بررسی قرار دهد. مواد و روش ها: باتوجه به تفاوت های ذاتی نیازها و پاسخ های گیاه در مراحل جوانه زنی و رشد اولیه، در این مطالعه جهت دستیابی به اهداف تحقیق دو آزمایش مستقل طراحی و اجرا گردید. در آزمایش اول با استفاده از طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار، صفات جوانه زنی بذر تحت تاثیر سه تیمار سایه (۲۵، ۵۰ و ۷۵ درصد) و یک تیمار شاهد (بدون سایه) در شرایط آزمایشگاه (ژرمیناتور با دمای ۲۵ درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی ۷۰ درصد) بررسی شد. در این آزمایش به مدت سه هفته جوانه زنی بذور ثبت و در انتهای دوره صفات رویشی نونهالهای سبز شده مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس اطلاعات حاصل صفات جوانه زنی بذر شامل درصد، سرعت، انرژی، نقطه اوج، میانگین روزانه و ارزش جوانه زنی و همچنین شاخص بنیه بذر و طول ساقه چه و ریشه چه نونهال ها اندازه گیری شد. در آزمایش دوم رشد و زنده مانی نهال های پالونیا فورتونی با استفاده از چهار تیمار سایبان مصنوعی (شامل سایبان های صفر (شاهد)، ۲۵، ۵۰ و ۷۵ درصد) صفات رویشی و زنده مانی ۴۴ نهال گلدانی این گونه به مدت ۵ ماه، ازابتدای تیر تا انتهای آبان، مورد بررسی قرار گرفت. در انتهای فصل رویش تمامی نهالها از گلدان خارج و پس از جداسازی اندام هوایی و ریشه طول، قطر و وزن خشک ساقه، سطح برگ و همچنین طول، وزن خشک ریشه های اصلی و فرعی اندازه گیری گردید و در نهایت کلیه داده ها با استفاده از روش تجزیه واریانس یکطرفه و آزمون دانکن در سطح احتمال ۵ درصد مورد مقایسه آماری قرار گرفتند.یافته ها: نتایج نشان داد درصد، سرعت و میانگین روزانه جوانه زنی و همچنین شاخص بنیه بذر تحت تاثیر تیمارهای سایبان قرار نگرفت، اما این عامل، به ویژه در سطوح سایبان ۵۰ و ۷۵ درصد، اثرات منفی معنی داری بر شاخص های ارزش و نقطه اوج جوانه زنی بذور داشته است. سایبان مصنوعی اثر معنی داری بر زنده مانی سال اول نهال ها نداشت و تمامی نهال ها در تیمارهای مختلف زنده مانی کامل داشتند. همچنین نتایج نشان داد تحت سایبان ۵۰ و ۷۵ درصد، طول، قطر ساقه و وزن خشک ساقه در مقایسه با تیمار شاهد و سایبان ۲۵% بالاتر بود و تحت سایبان ۵۰ درصد وزن خشک ریشه فرعی و وزن خشک کل نهال ها، سطح برگ نهال ها به طور معنی داری بالاتر از سایر تیمارها بود.نتیجه گیری: جوانه زنی بذر و زنده مانی سال اول نهال های پالونیا فورتونی نسبت به تغییرات شدت نور چندان حساس نیست، اما کنترل شدت نور با استفاده از سایبان مصنوعی، ویژگی های کیفی نهال های این گونه را بهبود می بخشد. طوری که استفاده از تیمار سایبان ۵۰ درصد پس از مراحل اولیه جوانه زنی بذر و استقرار گیاهچه در نهالستان قابل توصیه است.

کلیدواژه ها:

شدت نور ، کیفیت نهال ، درختان تندرشد ، نهالستان جنگلی