مجتبی نشایی مقدم - گروه اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
حمید نجفی زرینی - گروه اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
غلامعلی رنجبر - گروه اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
علی پاکدین پاریزی - گروه بیولوژی مولکولی و مهندسی ژنتیک، پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری کشاورزی طبرستان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

با توجه به اینکه تنش خشکی به عنوان یک محدودیت بزرگ در تولید و عملکرد پایدار محصولات گیاهی از جمله سویا محسوب می گردد، شناسایی ژنوتیپ های متحمل به کم آبی می تواند یک راهکار ارزشمند در مقابله با این معضل باشد. به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر صفات مورفولوژیکی ۴۵ رقم سویا، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در ۳ تکرار در شرایط گلخانه اجرا گردید. فاکتور ها شامل ارقام مختلف سویا و سه تیمار رطوبتی آبیاری مطلوب ۹۰-۸۵ درصد ظرفیت زراعی، تنش متوسط ۶۰-۵۵ رصد ظرفیت زراعی و تنش شدید ۳۰-۲۵ درصد ظرفیت زراعی بودند. نتایج تجزیه واریانس صفات نشان داد که، اثرات ژنوتیپ، تنش خشکی و اثرات متقابل ژنوتیپ در تنش خشکی بر تمامی صفات مورد مطالعه به جز ارتفاع پایین ترین غلاف تا سطح زمین معنی دار بود. بیشترین ارتفاع بوته در بین ژنوتیپ های مورد مطالعه در شرایط آبیاری، تنش ملایم و تنش شدید به ترتیب مربوط به ژنوتیپ های ۱۲، ۳ و۶ بوده که مقادیر آنها نیز به ترتیب برابر با ۱۱۰/۱۱ ، ۹۷ و ۸۸ سانتی متر بود و از نظر صفت تعداد غلاف موجود در بوته ها ، بیشترین تعداد غلاف در ژنوتیپ شماره ۱۲ در شرایط آبیاری مطلوب و تنش ملایم مشاهده شده که تعداد آن به ترتیب برابر با ۷۵ و ۳۸ عدد بود و در شرایط تنش شدید ژنوتیپ ۲۷ بیشترین مقدار را داشته که به میزان ۳۴ عدد اندازه گیری شده است. ژنوتیپ های ۳۵، ۲۵ و ۲۷ به ترتیب در شرایط آبیاری مطلوب، تنش ملایم و تنش شدید حداکثر مقدار را برای صفت تعداد دانه در بوته داشته که مقادیر دراین ژنوتیپ ها به ترتیب برابر با ۱۶۵/۵ ، ۱۱۲ و ۶۸ عدد بود. ژنوتیپ Columbus در شرایط آبیاری مطلوب و تنش ملایم بالاترین عملکرد دانه را داشت ۳۷/۱۸ گرم و در تنش شدید عملکرد ژنوتیپ ۱۱/۲۶ و Ohio FG۲ گرم اندازه گیری شد. با توجه به نتایج می توان گفت ژنوتیپ های Columbus ، Hill ، Williams ، Bonus ، Emperor و Ohio FG۲ نسبت به سایر ژنوتیپ ها برتر بوده وآنها را به عنوان ژنوتیپ های متحمل به تنش خشکی معرفی کرد

ژنوتیپ سویا، تنش خشکی، همبستگی صفات بیومتریک