حسام اکبری جور - دانش آموخته دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب، تهران، ایران
ساناز خرمی پور - گروه علوم مهندسی محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب، تهران، ایران
سید کمال اسحق حسینی - گروه اطفال دانشکده پزشکی، بیمارستان حضرت فاطمه معصومه، دانشگاه علوم پزشکی قم، قم، ایران
رویا مافی غلامی - گروه علوم مهندسی محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب، تهران، ایران
بهناز مرادی غیاث آبادی - گروه محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند، دماوند، ایران

زمینه مطالعه: گسترش استفاده از امواج الکترومغناطیس در زمینه ارتباطات، باعث شده که اثرات بیولوژیکی آن ها مورد توجه قرار گیرد. طبق یافته‎های علمی معتبر، این امواج می‎توانند، منجر به پیامدهایی چون تغییر در عملکرد سلول ها و در نتیجه سبب ایجاد یا تسریع برخی بیماری ها شوند.هدف: از آنجایی که تغییر در میزان آنزیم‎های کبدی در خون می‎تواند نشانه آسیب‎های کبدی باشد، مطالعه حاضر با هدف بررسی این آنزیم‎ها با در نظر گرفتن متغیرهای زمان و فاصله از مبدا انتشار انجام گردید.روش‎کار: مطالعه حاضر روی ۱۲۰ کبوتر ۶ ماهه انجام شد. پس از سازگاری با شرایط آزمایشگاهی، آن ها به شش گروه تصادفی تقسیم شدند. گروه اول (فاصله:۵۰ سانتی‎متر، زمان: ۳۰ دقیقه)، گروه دوم (فاصله:۱۰۰ سانتی‎متر، زمان: ۳۰ دقیقه)، گروه سوم (فاصله:۱۵۰ سانتی‎متر، زمان: ۳۰ دقیقه)، گروه چهارم (فاصله:۵۰ سانتی‎متر، زمان: ۶۰ دقیقه)، گروه پنجم (فاصله:۱۰۰ سانتی‎متر، زمان: ۶۰ دقیقه)، گروه ششم (فاصله:۱۵۰ سانتی‎متر، زمان: ۶۰ دقیقه). هر گروه به مدت ۱ ماه و به صورت روزانه با امواج مواجهه داشته‎ و آزمایش خون برای تعیین میزان آنزیم‎های کبدی، قبل و ۱ ماه پس از مواجهه، اندازه‎گیری و نتایج با نرم‎افزار SPSS پردازش شد.نتایج: مطالعه حاضر نشان داد که رابطه آماری معنی داری بین امواج BTS و آسیب به کبد از طریق افزایش سطح آنزیم های کبدی در هر شش گروه وجود دارد. بر این اساس می توان گفت امواج الکترومغناطیس بسته به فرکانس، انرژی، مدت زمان و فاصله می توانند اثرات تخریبی بر بافت های بدن از جمله کبد داشته باشند. میانگین تغییرات آنزیم ALP از بقیه آنزیم ها بیشتر و میانگین تغییرات آنزیم ALT  از آنزیم های دیگر کمتر بود. همچنین بیشترین تغییرات آنزیم‎های کبدی، در گروه اول و چهارم که کمترین فاصله را تا منبع موج داشتند، رخ داده است.نتیجه­گیری نهایی: افزایش زمان مواجهه و کاهش فاصله تا منبع موج، باعث تغییر میزان آنزیم‎های کبدی گردید. مطالعه حاضر، اهمیت بیشتر "فاصله تا منبع انتشار امواج" را  نسبت به "زمان مواجهه" نشان داد.

امواج رادیوفرکانس, پیامد بیولوژیکی, آنزیم‎های کبدی, BTS, تاثیر تشعشعات