دانیال مجیدی فرد - دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد، رشته علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشگاه تربیت مدرس
حمیدرضا مرادی - استاد و عضو هیئتعلمی گروه آبخیزداری دانشگاه تربیت مدرس

برای برنامه ریزی های آتی طرح های اجرایی آبخیزداری، ارزیابی عملکرد اقدامات گذشته امری ضروری است. در پژوهش حاضر تاثیر عملیات آبخیزداری در روند دبی حداکثر لحظه ای سیلاب و متوسط سالانه دبی طی دوره زمانی ۱۹۸۶ تا ۲۰۱۹ در حوزه آبخیز بار نیشابور مورد ارزیابی قرار گرفت. به منظور تحلیل روند متغیرهای دبی از روش من-کندال و تحلیلگر شیب سن استفاده شد. همچنین جهت بررسی تغییرات دبی در قبل و بعد از عملیات آبخیزداری از آزمون t جفتی استفاده شد. نتایج نشان داد که در داده های دبی حداکثر لحظه ای و متوسط سالانه دبی روند معنیداری مشاهده نشد. هرچند مقدار منفی شیب سن بیانگر نزولی بودن تغییرات دبی حداکثر لحظهای و متوسط دبی سالانه طی دوره آماری به خصوص پس از انجام اقدامات آبخیزداری بود. نتایج حاصل از این دو متغیر دبی در پیش و پس از اقدامات آبخیزداری بیانگر اختلاف معنیدار در داده های دبی حداکثر لحظه ای بود. به طوری که میانگین دبی اوج در قبل عملیات ۴۶/۰۵ متر مکعب بر ثانیه بوده است و پس از عملیات آبخیزداری به ۱۴/۳۸ متر مکعب بر ثانیه کاهش یافته است و این کاهش از نظر آماری نیز معنیدار میباشد .(p= ۰/۰۳۳) به طور کلی میتوان بیان داشت عملیات آبخیزداری در صورتی که به طور صحیح انجام و مدیریت شود میتواند تاحدودی سیلاب را مهار کند و از بروز خسارات جانی و مالی در حوزه آبخیز جلوگیری کند. بنابراین نتایج پژوهش حاضر این مورد را در حوزه آبخیز بار نیشابور انعکاس میدهد.

دبی اوج، عملیات سازهای و بیولوژیکی، کنترل سیلاب.