«گونه شناسی سفال نوع لرستان؛ در پرتو بررسی های باستان شناختی جدید در لرستان»
- سال انتشار: 1400
- محل انتشار: فصلنامه مطالعات باستان شناسی، دوره: 13، شماره: 4
- کد COI اختصاصی: JR_JARCS-13-4_007
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 302
نویسندگان
دانش آموخته دکترای باستان شناسی دانشگاه بوعلی سینا، دانشکده هنر و معماری، همدان.
چکیده
سفال نوع لرستان طی سده های نخستین هزاره اول ق.م در منطقه پیشکوه لرستان رواج یافته است. تاکنون گونه شناسی جامعی از این گونه سفال ارائه نشده و تنها نوع منقوش آن شناخته شده است. به همین دلیل سفال نوع لرستان به سفال منقوش باباجانIII نیز شهرت دارد. علت عدم وجود گونه شناسی کامل سفال نوع لرستان، کمیاب بودن این نوع سفال در محوطه های کاوش شده و همچنین محدود بودن بررسی ها و مطالعات باستان شناختی هزاره اول ق.م در پیشکوه طی دهه های گذشته است. نتیجه این فقدان در برخی موارد سبب بروز اشتباهاتی در تاریخ گذاری محوطه ها و نیز گونه شناسی سفال های مربوط به آنها شده است. اما طی سال های اخیر با کشف سفال نوع لرستان در کاوش چندین محوطه و نیز طی بررسی های هدفمند نگارنده در منطقه پیشکوه، داده های لازم برای این پژوهش به دست آمده است. لذا در این مقاله سعی شده با اتکا به داده های کاوش ها و بررسی های جدید باستان شناختی، گونه شناسی جامعی از سفال نوع لرستان ارائه شود. در این راستا تلاش شده بر اساس طبقه بندی یکسری از مشخصه ها مانند کیفیت ساخت، نقوش و فرم ظروف گونه شناسی معتبری از این نوع سفال ارائه گردد. نتایج این پژوهش نشان داد که سفال نوع لرستان یک فرهنگ سفالگری طی سده های نخستین هزاره اول ق.م در منطقه پیشکوه بوده است. این گونه سفال از لحاظ کیفیت ساخت در سه نوع ظریف، متوسط و خشن ساخته شده است؛ و به سه صورت سفال با تزیینات منقوش، سفال با تزیینات حجمی و سفال ساده تولید شده است. وجود انواع استانداردها در سفال نوع لرستان که با مطالعه و گونه شناسی این سفالینه ها حاصل شد، نشان از تولید آنها در سطح گسترده دارد. علاوه بر آن، محوطه حاکمیتی باباجان تپه منبع اصلی توزیع این فرهنگ سفالگری بوده است؛ به طوری که بیشترین حجم و اصلی ترین نمونه های سفال نوع لرستان در این محوطه به دست آمده است. این پدیده خود می تواند نشانگر نوعی از وحدت سیاسی- فرهنگی حوزه پیشکوه طی اوایل هزاره اول ق.م باشد.کلیدواژه ها
پیشکوه, هزاره اول ق.م, سفال نوع لرستان, گونه شناسی, سفال باباجان IIIاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.