کامل حمید - دانشجوی دکترای حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین الملل قشم
عبدالسلام حمید - دانشجوی دکترای حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین الملل ارس

مطابق ماده (۵۸۳) قانون تجارت ایران، »ثبت شرکت« نشانه ای است برای ایجاد »شخصیت حقوقی.« بنا به مفهوم این ماده، شرکتهای در حال ثبت یا به تعبیریدر »شرف تاسیس« فاقد شخصیت حقوقی مستقل از شرکاء بود و در نتیجه، آثاری که برای شرکتهای ثبت شده مترتب است را نخواهند داشت. هر چند گفته شده است اگر مدیران شرکت قبول سمت کرده باشند، فقدان شخصیت حقوقی برای شرکت تجاری (خصوصا شرکت سهامی) خالی از اشکال نخواهد بود، چرا که منافع و مصالح اقتصادی جامعه، اشخاص ثالث و سهامداران شرکت این اقتضاء را دارد که برای چنین شرکتهایی، »شخصیت حقوقی« در نظر بگیریم تا منافع مذکور حفظ گردد. از سوی دیگر، نه فقط ثبت شرکت، بلکه انحلال شرکت نیز واجد اهمیت دوچندان برای پایان شخصیت حقوقی شرکتهای تجاری است؛ بدین نحو که بقای شخصیت حقوقی برای شرکتهای منحله نیزبا محدودیت مواجه است؛ اول ماده (۲۰۸) لایحه اصلاحی قانون تجارت که بقای شخصیت حقوقی شرکتهارا تا خاتمه امر تصفیه و صرفا جهت امور مربوط به تصفیه پذیرفته است و دوم مطابق حکم ماده (۲۰۶) همین قانون، به محض انحلال شرکت در حال تصفیه، شخصیت حقوقی شرکتها ناقص محسوب می شود و آن ثبات سابق را ندارد (با لحاظ اعتبار نام شرکت، نشانی شرکت، اهلیت شرکت، دارایی شرکت، ورشکستگی شرکت و اقامه دعوای تصفیه). بنابراین، در شرکتهای در حال تصفیه، اثبات شخصیت حقوقی نیازمند اماره ها و نشانه هایی است که دال بر بقای شخصیت حقوقی (به طور ناقص) دارد و آن مساله »جریان امر تصفیه« خواهد بود؛ آنچنان که در بحث تاسیس شرکت نیز، قبول سمت مدیریت اثبات کننده این اماره و نشانه خواهد بود. در این مقاله که به روش کتابخانه ای و با اتکاء به بعضی مواد قانون تجارت گردآوری شده است در مقام بررسی وضعیت حقوقی شرکت تجاری در حال تاسیس و در حال تصفیه خواهیم بود که در پایان خواهیم داد دو مشخصه »اتمام عملیات ثبت« و »ختم تصفیه« نقش بسیار موثری در ایجاد و پایان »شخصیت حقوقی« در شرکتهای تجاری خواهند بود.

شرکت تجاری، ثبت شرکت، شرکت در حال تاسیس، شرکت در حال تصفیه، شخصیت حقوقی، ختم تصفیه.