تاثیر انقلاب مشروطیت در دیوان سالاری دوره قاجار

آرمان مشروطیت در مقام نظر تا حدودی زمینه و امکان مشارکت مردم را در اداره امور دولتی فراهم آورد و دیدگاه معطوف به قانون اساسی و تدوین متمم آن، تحول در نهاد دیوان سالاری را نیز در نظر داشت. اما در عمل، با وجود آنکه در ساختار دیوان سالاری تغییرهای کمی و گسترده­ای حاصل شد، همچنان سیطره اندیشه استبداد خودکامه پادشاهی در ایران و سنت­های نیرومند و ریشه­دار آن در نظام دیوان­سالاری باقی ماند و با هر نوع تحول و اصلاحات بنیادین مقابله ­کرد. بدین سان سنت دیرینه اقتدارگرایانه اطاعت محض، قانون­گریزی و چاپلوسی و ترکیب هیئت وزیران و انتصاب های مقام های دیوانی بر مدار خویشاوندگرایی، منصب­فروشی و مانند اینها در جامه آراسته و جدید مشروطه و این بار در قالب قانون بروز کرد. این مقاله در پی پاسخگویی به این پرسش اصلی است که خواسته ها، اندیشه­ها و عملکرد محوری تلاش­گران جنبش مشروطه از جمله تاسیس و استقرار قانون و حاکمیت آن چه تاثیرهایی بر چگونگی اداره امور و نهاد دیوان­سالاری داشته است. روش کار بر پایه وارسی تاثیر و تاثر توامان کنش و ساختار، در جریان تحول های سیاسی، اجتماعی و اداری و در چهارچوب نگرش علمی سیستمی قرار دارد. 

کلیدواژه ها:

انقلاب مشروطیت ، دیوان سالاری ، قانون ، اصلاحات بنیادین