مبانی تاریخنگری در اندیشه مورخان شیرازی از سقوط دولت ایلخانی تا پایان تیموریان
- سال انتشار: 1393
- محل انتشار: دو فصلنامه جستارهای تاریخی، دوره: 5، شماره: 1
- کد COI اختصاصی: JR_HISTUDY-5-1_002
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 143
نویسندگان
استادیار پژوهشکده تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
چکیده
این مسئله که چگونه اندیشه مورخان شیراز از سقوط ایلخانان تا پایان دوره تیموریان به انعکاس ویژگی های مهم اندیشه دینی سیاسی یعنی اندیشه دینی (خلافتمحوری) و اندیشه سرزمینی (ایرانمداری) در پرتو متون تاریخنگارانه پرداختهاند، محور مقاله حاضر را تشکیلمیدهد. روش پژوهش مناسب در ارتباط با مسئله فوق عبارت از تحلیل معناکاوانه از درون گزارههای تاریخی موجود در منابع تاریخنگاری است. دستاورد نهایی در تحلیل و ارزیابی مسئله در چند محور قابل طرح است: ۱. مورخان شیرازی در آثار خود «عدالتمحوری»، «رفع ظلم حاکمان» و «حفظ تمامیت ارضی» را اساس اندیشه قراردادهاند تا در پرتو منابع نوشتاری، ضمن حفظ حیات فرهنگی ایران، به بازتولید وحدت سرزمینی ایران در برابر تهدیدات زمانه بپردازند؛ ۲. این مورخان در آثار خود در خلا بهوجودآمده ناشی از سقوط مرکزیت دارالاسلام (بغداد) به جایگزینکردن «نظریه سلطنت» به جای «خلافت غایب» پرداخته و تمرکزگرایی را از طریق تاکید بر اشتراک دینی به عنوان مبنای تاریخنگاری خود مورد توجه قراردادند؛ ۳. در اثر غلبه رویکرد ترکیبی ایرانی اسلامی، عمده تاریخ در اندیشه این مورخان توجه و تاکید بر تاریخ «شاهان و پیامبران» است و بر این مبنا در صدد مشروعیتبخشی به حاکمان محلی هم برآمدند، زیرا وجود آنان برای رفع تهدیدات موثر بود و این کار را بهرغم منشا غیرایرانی حاکمان انجاممیدادند که حکومت متمرکز هویتبخش از هرجومرج و ناامنی و بیعدالتی بهتر بود؛ ۴. در این مقطع تاریخی، مورخان شیرازی آگاهانه بر وحدت معنایی واژه های «سلطان»، «امام»، و «خلیفه» تاکید داشتند و به بازتاب این مفاهیم در آثار خود پرداختند که این امر با توجه به جغرافیای فرهنگی شیراز به مثابه پایگاه مقاومت فرهنگی هویت ایرانی در برابر فرهنگ اقوام مهاجم اهمیت داشت. مورخان بر اساس اقتضائات تاریخی زمانه خود به بازتولید نظام سیاسی متمرکز به مثابه یکی از مولفههای سنتی سازنده هویت ایرانی و مبنایی جهت دفع خطرها پرداختندکلیدواژه ها
تاریخنگاری, نظریه سلطنت, جغرافیای تاریخی شیراز, هویت فرهنگی, شیرازنامهاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.