سعید سیف درخشنده - دانشجوی دکتری روانشناسی، گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
اکبر عطادخت - استاد،گروه روانشناسی،دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی،دانشگاهمحقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
نادر حاجلو - استاد، گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
نیلوفر میکاییلی - استاد، گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

این پژوهش با هدف مدل یابی گرایش دانش آموزان به فضای مجازی بر مبنای عوامل فردی، زمینه ای و محیطی و پیامدهای روان شناختی آن انجام گرفته است. روش تحقیق، توصیفی از نوع همبستگی بوده و کلیه دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهر اردبیل به تعداد ۲۱۷۱۴ نفر جامعه آماری این پژوهش بودند که از بین آن ها ۳۴۰ دانش آموز با استفاده از جدول نمونه گیری کرجسی و مورگان به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شده اند. برای جمع آوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته و پرسشنامه های استاندارد آزمون اعتیاد اینترنتی "یانگ" (۱۹۹۸)، مقیاس افسردگی، اضطراب و فشار روانی"لاویبوند" (۱۹۹۵)، مقیاس انزوای اجتماعی"راسل" (۱۹۷۶) و پرسشنامه شخصیتی"وودورث" (۲۰۰۱) استفاده شد. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از روش های تحلیل عاملی و تحلیل مسیر انجام گرفت. یافته ها نشان داد که تمامی ضرایب اثر مستقیم مسیرها معنی دار هستند و از میان آن ها ضرایب اثر مستقیم از عوامل فردی بر رضایت کاربر (ضریب اثر ۱۴/۰ و مقدار ۴۰/۲T=) و گرایش به فضای مجازی (ضریب اثر ۱۰/۰ و مقدار ۴۶/۲T=) و ضریب اثر مستقیم از عوامل محیطی بر رضایت کاربر (ضریب اثر ۱۰/۰ و مقدار ۶۶/۱T=) در سطح ۰۵/۰>P و بقیه ضرایب در سطح ۰۱/۰>P معنی دار هستند. همچنین تمامی ضرایب اثر غیرمستقیم متغیرها به جزء ضریب اثر غیرمستقیم محیطی به روی گرایش به فضای مجازی از طریق رضایت کاربر در سطح ۰۱/۰>P معنی دار هستند. برازش داده ها نشان دادند: گستردگی اینترنت، دسترسی راحت، ارزان و کم هزینه بودن و همچنین محتوای سایت ها و شبکه های اجتماعی، احساس تنهایی و تعامل با دیگران از جمله عوامل گرایش به فضای مجازی هستند و تاثیر زیاد آن بر اعتیاد به اینترنت، خشونت، انزوای اجتماعی، اضطراب و افسردگی بیانگر آن است که گرایش به فضای مجازی بیشتر از چه منابعی سرچشمه گرفته و چقدر در بروز و یا تشدید اختلال های روانی افراد می توانند موثر باشند و این موضوع می تواند زنگ خطری باشد برای اولیاء خانواده و مدرسه و همچنین مسئولین و تصمیم گیران جامعه که به نحو مقتضی و موثر در مدیریت استفاده از این فن آوری نقش آفرین باشند.

فضای مجازی, تحلیل مسیر, اعتیاد به اینترنت