مهدی عباسی - دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه تاریخ، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندان، بابلسر، ایران
رضا شجری قاسم خیلی - استادیار گروه تاریخ، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
سید حسن شجاعی دیوکلائی - استادیار گروه تاریخ، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

مسئله وقف یکی از مسائل مهم تاریخ ایران دوران اسلامی است. این اهمیت ناشی از تاثیر‎‍ و تاثر آن بر جنبه‎‍های مختلف مذهبی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است. از این رو در تاریخ ایران همواره حکومت‎‍ها درصدد مداخله در امور اوقاف برآمدند، حکومت پهلوی ‎‍اول نیز از این قاعده مستثنی نبود. این حکومت در امور اوقاف همانند دیگر عرصه‎‍ها و ساخت‎‍های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران بازمانده از عصر قاجار، دست به تغییرات اساسی زد و درصدد سازماندهی ساختار اوقاف و میراث بازمانده از دوره قاجار برآمد. بر این اساس این پژوهش درصدد است تا با استفاده از روش تحقیق تاریخی و به کارگیری اسناد و مدارک آرشیوی، نشریات و دیگر منابع تاریخی این پرسش را طرح کند و به آن پاسخ‎ دهد که سازماندهی امور اوقاف در عصر پهلوی اول چگونه صورت گرفت و اهداف آموزشی آن چه بود؟ ‎‍یافته‎‍های تحقیق نشان می‎‍دهد حکومت پهلوی طی یک روند ده ساله ازطریق وضع قوانین جدید، موفق به سازماندهی اوقاف و ایجاد تغییرات در آن حوزه با هدف توسعه کمی و کیفی نظام آموزشی کشور شد. این هدف با به کارگیری اوقاف و صرف عواید حاصل از اوقاف در حوزه‎‍های ساختمانی (ساخت بنا‎‍های آموزشی)، معارفی (ترویج آموزش و تامین منابع آموزشی) و طبعی ( نشر کتاب) محقق شد.

وقف, سازماندهی, پهلوی اول, رضا شاه, وزارت معارف و اوقاف