توبه و تطهیر گفتمانی در خیامیت پیشامدرن
- سال انتشار: 1398
- محل انتشار: فصلنامه شعرپژوهی (بوستان ادب)، دوره: 11، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_JBASH-11-2_004
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 220
نویسندگان
مربی دانشگاه فرهنگیان بنت الهدی رشت
عضو هیات علمی دانشگاه گیلان
چکیده
چکیده خیامیت یک منظومهی گفتمانی است که در آن سه گفتمان لاادریگرا، شریعت مدار و تصوف، بهشکل «درونگفتمانی» با هم مجادله و مناظره میکنند. آن چه این مجادله ی چند رویه را در جامه ی گفتمانی یکسان پیوند می دهد، انتساب آن به شخصیتی مفهومی و پارادوکسیکال به نام عمرخیام است. عنصر «توبه» یکی از مهمترین عناصر اشتراکی گفتمان شریعتمدار و تصوف است. این عنصر در خیامیت پیشامدرن، منشا انواع ساختها، تاویلها و افسانههای گفتمانی شده است. با توجه به انواع روایتها، نشانهها و افسانههای گفتمانی و همچنین دیالوگهایی که بین رباعیات خیام وجود دارد، توبه ی گفتمانی را میتوان در خیامیت پیشامدرن بهعنوان یک عنصر ساختارآفرین دانست و ساخت گفتگومدار، چندبعدی، و متکثر و متناقض رباعیات را تبیین کرد. هدف این مقاله آن است که با طرح «توبه و تطهیرگفتمانی» در برساخت «خیامیت پیشامدرن» اولا گسستهای این گفتمان را نشان دهد و ثانیا با تاکید بر این گسستها، هم نسبت گفتمانی عمرخیام را با «خیام گفتمانی» تبیین و هم برساخته بودن این گفتمان را با نگاهی به منابع تاریخی و سنت خیامپژوهی، توصیف و تحلیل کند. روش: مقاله از روش تحلیل انتقادی گفتمان و رویکردساختگرایی برای دستیابی به هدف خود بهره میگیرد. نتایج پژوهش: تصور پیوستاری ازگفتمان خیامیت و یکپارچه دیدن آن، مانع از شناخت درست این گفتمان و تحلیل دقیق آن میشود؛در مقابل، قول به گسستهای تاریخی و تنازع گفتمانی دراین باره میتواند به فهم برساختی بودن روایت یکدست از خیام چنانکه در تصحیح ها، تحلیلها، زندگینامهها و شروح دیده میشود کمک کند.کلیدواژه ها
واژههای کلیدی: خیامیت پیشامدرن, توبه ی گفتمانی, تطهیر گفتمانی, تحلیل گفتماناطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.