بهزاد اتونی - استادیار زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت الله بروجردی، بروجرد، ایران

زرین قبانامه یکی از بلندترین منظومه های حماسی پس از شاهنامه است. نویسنده در این اثر به ذکر دلاوری ها و جنگ های زرین قبا، رستم و خاندان رستم در زمان پادشاهی کیخسرو و عهد نبوت سلیمان نبی (ع) و نبرد آنان با انیرانیان می پردازد. شاعر منظومه حماسی عامیانه زرین قبانامه، ناشناس و زمان سرایش آن نامعلوم است؛ ولی مصحح آن برپایه شواهدی که به دست می دهد، زرین قبانامه را به عهد صفویه مربوط می داند. یکی از مهم ترین ویژگی های سبک شناسی منظومه زرین قبانامه که در ذیل ویژگی های زبانی این اثر قرار دارد، کاربرد «حروف اضافه» در معانی و کارکردهای کم سابقه و بدیع است؛ به گونه ای که شاید بتوان زرین قبانامه را ازلحاظ تنوع و نوآوری های استفاده از حروف اضافه، یکی از منظومه های یگانه و منحصربه فرد در بین متون ادب پارسی دانست. در منظومه زرین قبانامه، برخی از حروف اضافه مانند «از»، «به» و «در»، در معانی نادر یا بدیع به کار رفته است؛ حتی در این منظومه، حروف اضافه نقش هایی دیگرگون و گاهی نادر در نحو جمله دارد؛ از آن جمله است: کاربرد دو حرف اضافه پیاپی برای یک متمم؛ استفاده بدیع از حروف اضافه در ابتدای برخی افعال مرکب؛ آوردن حرف اضافه پیش از مفعول.

زرین قبانامه, حرف اضافه, متمم, فعل مرکب, مفعول