محمدرضا مزرعی فراهانی - دکترای علوم قرآن و حدیث از دانشگاه فردوسی مشهد
مریم دانیالی - دانشجوی دکترای روان شناسی دانشگاه اصفهان
زهرا عسگرپور - دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی دانشگاه قم

شجاعت یکی از توانمندیهای شخصیت در رویکرد روانشناسی مثبت گرا است و روایات متعددی درباره فضلیت شجاعت و ابعاد و ماهیت آن نقل شده است. بر اساس روایات، اصل شجاعت، ویژگیصرفا مثبتی است اما بروز آفتهایی در آن، موجب منفی بودن آن میشود. هدف از این پژوهش بررسی شجاعت و ابعاد مثبت و منفی آن در روایات و تطبیق آن با رویکرد روانشناسی مثبتگرا است. روش این پژوهش، علمی-دینی و از نوع تحلیلی-تطبیقی است و با استفاده از مجموعه های حدیثی، شروح حدیث و نیز کتب لغت به گردآوری احادیث و تبیین و دسته بندی آنها پرداخته است. برآیند تحلیل روایات شجاعت، این است که صبر، حلم، خردمندی، مبارزه با هوای نفس، ازخودگذشتگی، تن ندادن به ذلت، طلب ذکر، همت، سخاوت و گناه نکردن از ابعاد مثبت شجاعت؛ و زورگویی، بی احتیاطی و شجاعت زنان در برخی موقعیتها از ابعاد منفی شجاعت است. در میان ابعاد مطرحشده در روایات و رویکرد روانشناسی مثبتگرا بعد »همت« در روایات با بعد »پایداری« در رویکرد روانشناسی مثبتگرا همسو است. در رویکرد روانشناسی مثبتگرا شجاعت نوعی توانمندی هیجانی تعریف شده است؛ درحالیکه در روایات، رویکردی عقلانی-منطقی است. بر اساس روایات، شجاعت مطلوب را میتوان اینگونه تعریف کرد: »توانمندی منطقی-عقلانی که در آن، فرد علیرغم وجود نیروهای مخالف درونی و بیرونی، برای رسیدن به اهداف الهی و اخروی تلاش میکند.«

شجاعت، روانشناسی مثبتگرا، شجاعت در اسلام، روایات اسلامی