علی جعفری - استادیار پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر
محمد روغنی - استادیار پژوهشی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری کشور

بکارگیری روش های تلفیقی در استفاده از ریزش های جوی در زمان هایی که بارش ها، از مقدار کافی در ایجاد سیلاب ها برخوردار نیستند، شرایط مناسبی را در بهبود وضعیت پوشش گیاهی عرصه های پخش سیلاب فراهم خواهد نمود. در این پژوهش، بکارگیری سامانه های استحصال آب باران در تلفیق با عملکرد شبکه های پخش سیلاب و بررسی تاثیر آن در افزایش ذخیره رطوبت پروفیل خاک بررسی شد. بنابراین ضمن بکارگیری سامانه های سطوح آبگیر در سه تیمار، شامل شاهد، پوشش سیمانی و پلاستیک-سنگ ریزه در سه تکرار، تاثیر هر یک از تیمارها، ثبت گردید. در این تحقیق، بررسی نقش و کارایی سامانه های سطوح آبگیر در بهبود وضعیت رطوبت خاک عرصه های پخش سیلاب به منظور استقرار و توسعه پوشش گیاهی مثمر، مورد بررسی قرار گرفته و ضمن تجزیه و تحلیل داده ها به منظور مقایسه میانگین درصد رطوبت خاک در تیمارهای مختلف سامانه های سطوح آبگیر، از نرم افزار SPSS استفاده شد. برای مقایسه میانگین های تیمار آزمایش، از آزمون دانکن استفاده گردید که نتایج آن در سطح یک درصد از نظر درصد رطوبت بین تیمار با پوشش پلاستیک-سنگریزه (با میانگین ۷۳/۱۹درصد) و تیمار با پوشش سیمان (با میانگین ۰۰/۲۰ درصد) اختلاف معنی داری مشاهده نشد ولی این دو تیمار برتری معنی داری در سطح یک درصد با تیمار شاهد (با میانگین ۵۶/۱۴ درصد) نشان داد. استفاده از نتایج این تحقیق، ضمن ارتقاء کیفی عملکرد سامانه های یادشده، شرایط مناسبی را جهت ترویج و ترغیب بهره برداران برای مشارکت فعال در پروژه های مذکور در اختیار مدیران قرار خواهد داد. در بررسی هزینه ی اجرای سامانه با پوشش سیمانی و پلاستیک-سنگ ریزه، سامانه با پوشش پلاستیک-سنگ ریزه بدلیل هزینه کمتر توصیه می شود. همچنین استفاده از فیلتر سنگریزه ای در این سامانه ها، برای افزایش و ذخیره رطوبت پروفیل خاک در ناحیه توسعه ریشه درختان دیم، تاثیر بسزایی داشته به طوری که استفاده از فیلترهای سنگریزه ای در مناطق دامنه ای برای افزایش رطوبت خاک، پیشنهاد می گردد.

سطوح آبگیر، رطوبت خاک، فیلترهای سنگریزه ای، باغات دیم