واکاوی پراکنش زمانی-مکانی آلاینده CO در دوران همه گیری COVID-۱۹ (مطالعه موردی: استان خوزستان، اصفهان، تهران)

برای جلوگیری از گسترش همه‎گیری بیماری COVID-۱۹، محدودیت‎هایی همانند «قرنطینه» در سطح جهان اعمال شده است که این امر منجر به تغییرات قابل توجهی در محیط‎زیست، به‎خصوص هوا گردیده است. هدف از این پژوهش، واکاوی توزیع زمانی - مکانی آلاینده (CO) و تاثیر محدودیت‎های ناشی از کرونا بر آن است. بدین منظور داده‎های CO از ماهواره MERRA-۲ با گام های زمانی ماهانه و مکانی ۶۲۵/۰x ۵/۰ درجه با پوشش زمانی ۲۰۲۰-۲۰۱۵ استخراج شد و سپس توزیع داده‎ها به کمک نرم‎افزار ArcGIS تحلیل شد. در این تحقیق به‎منظور سنجش تاثیر اعمال محدودیت‎های کرونایی روی سطح آلاینده CO داده‎های مربوط به دوره اعمال محدودیت‎های کرونایی (ژوئیه ۲۰۲۰) با ماه‎های مشابه مربوطه در دوره پایه (ژوئیه ۲۰۱۹-۲۰۱۵) مقایسه شد، سپس تاثیر کنترلی سامانه‎های همدید و عوامل جوی بر توزیع و پراکندگی این آلاینده در استان‎هایی که بیشینه این آلاینده را در ایران داشتند، بررسی شد. نتایج نشان داد میانگین ماهانه این آلاینده نه تنها در استان‎هایی که آنومالی بیشینه CO را داشتند کاهش داشت، بلکه بر فراز کل جو ایران نیز این کاهش دیده شد. نتایج حاصل از عوامل همدیدی ارتفاع ژئو پتانسیل و حرکت قائم هوا در تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال نشان داد که در هر دو دوره شرایط همدید بر فراز اتمسفر استان‎های تهران، اصفهان و خوزستان یکسان بود، لذا عوامل همدید مورد بررسی در این کاهش نقش نداشته است. با بررسی تعطیلی کارخانه و وضعیت متوسط تردد وسایل نقلیه در برخی از راه‎های پرتردد این استان‎ها کاهش در حمل ونقل نیز دیده شد، لذا کاهش سطح CO در دوره اعمال محدودیت‎های کرونایی را می‎توان پیامد مثبت COVID-۱۹ بر کیفیت هوا دانست. 

کلیدواژه ها:

COVID-۱۹ ، ایران ، اتمسفر ، منو اکسید کربن