سیما پاکروان اصل - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی علوم خاک دانشگاه ارومیه
عباس صمدی - دانشیار گروه مهندسی علوم خاک دانشگاه ارومیه
غلامرضا ولیزاده اوصالو

این بررسی به منظورتعیین اثرات باقیمانده فسفر مصرف شده در زراعت گندم بر شکل های معدنی فسفر باقیمانده خاک در کشت بعدی (Vicia panonica) و ارتباط شکل های معدنی فسفر بایکدیگر و نیز با فسفر قابل جذب خاک، بصورت آزمایش مزرعه ای در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و چهار سطح کود فسفری با مقادیر 0،15 ،30 و45 کیلوگرم P2O5 در هکتار از منبع سوپرفسفات تریپل(مصرف قبل از کشت گندم)، اجرا گردید. نتایج نشان داد که مقادیر Ca2-P (دی کلشیم فسفات)، Ca8-P (اکتا کلسیم فسفات) وAl-P (فسفات آلومینیوم) در تیمار شاهد (P0) نسبت به خاک آیش، کاهش، ولی پس از مصرف سطوح مختلف کود فسفاته در زراعت گندم، مقادیر آنها افزایش و در تیمار P3 به ترتیب 12، 41 و34 میلی گرم برکیلوگرم افزایش یافتند. مطالعات رگرسیونی چند متغیره گام به گام نشان داد که حدود 83 درصد تغییرات فسفر اولسن ناشی از Ca2-P بود. بیشترین همبستگی معنی دار فسفر اولسن با Ca2-P، Ca8-P، Al-P، O-P (فسفر محبوس در اکسیدهای آهن و آلومینیوم) و Ca10-P (آپاتیت) بود. Ca2-P همبستگی معنی داری با Ca8-P،Al-P ، O-P وCa10-P داشت. Ca10-P در تمامی تیمارهای کودی، بیشترین مقدار را به خود اختصاص داد. مقدار فسفر آلی با مصرف کود فسفاته افزایش یافت و در تیمار P3 به بیشترین مقدار (647 میلی بر گیلوگرم) رسید.

شکل های فسفر معدنی، فسفر باقیمانده، تناوب گندم-ماشک