مجتبی جاویدی - استادیار دانشگاه شیراز، شیراز
زهرا آتشی - دانشجوی کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه شیراز، شیراز

در اسلام برای حسن اجرای افعال اخلاقی و جلوگیری از ارتکاب محرمات اخلاقی، علاوه بر ضمانت اجرای اخروی، پارهای ضمانت اجراهای دنیوی نیز پیش بینی شده است. نوشتار حاضر با روش توصیفی– تحلیلی به تبیین نحوه ی برخورد پیامبر اکرم با افرادی که مرتکب یکی از محرمات اخلاقی شده اند، پرداخته است تا روشی را که ایشان برای برخورد با اینگونه افراد در نظر گرفته اند، استنباط شود و به تبع بتوان به دیدگاه اسلام در این خصوص دست یافت. در برخی موارد، ایشان با فرد گناهکار مدارا یا به نصیحت او و یا ذکر گناه وی اکتفاء کرده اند؛ گاه در قالب امر به معروف و نهی از منکر، چهره در هم کشیده و یا به فرد تذکر لسانی داده اند؛ گاه عواقب معنوی یا وضعی و گاهی عقوبت برزخی یا اخروی گناه را به فرد گوشزد کرده اند؛ در برخی موارد نیز بنابر شدت گناه، فرد را طرد، تبعید و یا مجازات کرده اند . بر این اساس، به نظر میرسد بر خلاف نظر مشهور، با توجه به اینکه یک دسته از محرمات، محرمات اخلاقی است، مصداق تعزیر در قاعده »التعزیر لکل فعل محرم؛ هر عمل حرامی قابل تعزیر است « طیف وسیعی از اقدامات گوناگون را در بر میگیرد و نباید آن را تنها در قالب »مجازات« فهم کرد.

پیامبر اکرم(ص)، اخلاق، گناه، محرمات اخلاقی، ضمانت اجرا، تعزیر