اثر کانی های زئولیت، بنتونیت و سپیولیت بر جذب عناصر سنگین توسط گیاه آفتابگردان

استخراج فلزات از معادن و فعالیت های صنعتی و کشاورزی به مقدار قابل توجهی سبب آلودگی خاک ها به فلزات سنگین شده اند. یکی از روش های کنترل این آلودگی، استفاده از کانی های جاذب است. هدف تحقیق حاضر، مقایسه اثر کانی های جاذب (بنتونیت، زئولیت و سپیولیت) بر انتقال عناصر سنگین (سرب، روی و کادمیم) به بافت های گیاه آفتابگردان است. تیمارها عبارت بودند از: خاک غیر آلوده به عناصر سنگین، خاک آلوده به عناصر سنگین، خاک آلوده به عناصر سنگین مخلوط با کانی بنتونیت، خاک آلوده به عناصر سنگین مخلوط با کانی زئولیت و خاک آلوده به عناصر سنگین مخلوط با کانی سپیولیت. هر نوع خاک در یک گلدان قرار داده شد و گیاه آفتابگردان در آن ها کشت گردید. پس از ۷۰ روز، گیاهان برداشت شدند و مقدار عناصر سنگین در آنها اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که جذب فلزات از خاک غیر آلوده نسبت به سایر خاک ها خیلی کمتر بوده و خاک آلوده به عناصر سنگین مخلوط با کانی سپیولیت، باعث افزایش جذب کادمیم و روی به ترتیب به میزان ۳۷/۰ و ۱۷/۷ میلی گرم بر کیلوگرم توسط گیاه گردید. البته این افزایش جذب نسبت به جذب در سایر تیمار ها تفاوت معنی داری نشان نداد. کانی زئولیت، جذب روی و کادمیم را به ترتیب به میزان ۱۲ و ۲۱/۰ میلی-گرم بر کیلوگرم و کانی بنتونیت، جذب سرب را به اندازه ۰۵/۳ میلی گرم بر کیلوگرم، بدون اختلاف معنی دار با جذب در سایر تیمار ها، کاهش دادند. جذب روی در اندام های هوایی گیاه حدود ۲/۱۲ میلی گرم بر کیلوگرم بیشتر از جذب آن در ریشه بود. بر عکس، ریشه ها بیش از اندام های هوایی، کادمیم و سرب را جذب کردند. علی رغم مقدار زیاد فلزات سنگین مورد مطالعه در خاک های آلوده، قدرت قابل توجه آفتابگردان برای جذب و ظرفیت جذب زیاد کانی های مورد استفاده، به علت رسوب فلزات سنگین مورد مطالعه در خاک، میزان جذب این فلزات توسط آفتابگردان و جذب آن ها در سطح کانی ها خیلی کم بود.

کلیدواژه ها:

Soil pollution ، Heavy metals ، Adsorption capacity ، آلودگی خاک ، فلزات سنگین ، ظرفیت جذب