ندا رضوی زاده - هیئت علمی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی
الهه غفاریان - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهشگری اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد
آمنه اخلاقی - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهشگری اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

کاهش نرخ باروری به زیر سطح جانشینی نگرانی هایی را در مورد آثار بلندمدت این کاهش در کشور برانگیخته است. یکی از دلایل این کاهش تغییر رفتار زوجین در فرزندآوری در دو دهه اخیر بوده است. مطالعه حاضر به روش کیفی و با استفاده از مصاحبه های عمیق نیمه ساخت یافته انجام شد. در این اثر تفسیرها، باورها و پنداشت های زنان مشهد در مورد تصمیمات و عملکرد های شان در مورد فرزندآوری به ویژه تمایل شان به کم فرزندی و تاخیر در فرزندآوری بررسی شد. نتایج نشان داد فرزندآوری پس از شروع زندگی مشترک مورد مذاکره زوجین قرار می گیرد. اطرافیان معمولا تلاش می کنند در تصمیمات زوجین مداخله کنند، لکن این تلاش ها کم اثر است. دغدغه های فرزندمحور (به ویژه تربیتی) و والدمحور (اقتصادی، رفاهی و محدودیت زایی) موجب کم فرزندی و تاخیر در فرزندآوری می شود. پاره ای زمینه های ذهنی و عینی از جمله وجه ارزشی یافتن کم فرزندی و تمهیدات نهادی مشوق کم فرزندی موجب ترغیب زوج ها به کم فرزندی شده است. مشارکت کنندگان در مورد اثربخشی مشوق های رسمی تردید داشتند و از برنامه ریزی مبتنی بر شرایط شخصی برای فرزندآوری دفاع می کردند. از میان مزایای فرزندآوری به خصلت معنابخشی و مزایای روانی و ابزاری فرزندان (از جمله رفع تنهایی) به ویژه در سنین کهنسالی اشاره شد. مهم ترین معایب فرزندآوری در میان زنان مورد مطالعه محدودیت تعاملات و محدودیت پیگیری رشد شخصی بود.

تنظیم خانواده, فرزندآوری, کم فرزندی, کنترل جمعیت