آرزو فتاحی - کارشناس ارشد محیط زیست اداره کل استان خوزستان
مهدی فرزاد کیا - استادیار دانشگاه علوم پزشکی ایران
مهرداد دلیلی کاجان - دکترای دامپزشکی ،اداره کل دامپزشکی خوزستان

در کشتارگاههای دام نیز نظیر اغلب صنایع غذایی، مواد زایدی تولید می شود که نیاز به مدیریت منسجم دارد . تاکید بر کمینه سازی زائدات و کاهش این مواد سیاستی است که در دنیا در دو دهه اخیر در مدیریت مواد زائد صنعتی مورد توجه قرار گرفته است. این پژوهش با هدف شناسایی ، طبقه بندی و مدیریت زیست محیطی مواد زاید صنعتی کشتارگاه دام شهر اهواز، بعنوان بزرگترین کشتارگاه دام استان خوزستان پرداخته شده است. جهت نیل به اهداف پژوهش ، اقداماتی از قبیل شناسایی چشمه های تولید ،تناوب، ماهیت پسماند و کمیت تولید بازای هر راس کشتار دام سبک و سنگین و نحوه مدیریت فعلی زباله صورت پذیرفت. سپس مواد زاید، بر اساس روش پیشنهادی سازمان ملل ( یونپ) طبقه بندی گردید و در خاتمه راهکارهای کمینه سازی مدیریت زایدات پیشنهاد گردید. بررسیهای کمی حاکی از آن است که در این کشتارگاه سالانه 6235 تن مواد زاید صنعتی تولید می شود. بر اساس طبقه بندی برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد (UNEP) در کشتارگاه دام اهواز 97 درصد مواد زاید تولیدی خطرناک و 3 درصد غیر خطرناک تشخیص داده شد. مدیریت فعلی مواد زاید خطرناک نیز بدین گونه است که 21 درصد از این زائدات به فروش می رسند، 79 درصد آن ، به مکان دفن شهری منتقل می شوند و کمتر از 0/0024 درصد بوسیله کوره لاشه سوز غیر استاندارد سوزانده می شوند. پس از آن گزینه های موجود در خصوص کمینه سازی مواد زاید مورد بررسی قرار گرفت و مشخص گردید که در این واحد 99/8 % زایدات خطرناک قابل بازیافت می باشند.

مواد زاید خطرناک ، طبقه بندی برنامه محیط زیست سازمان ملل، کمینه سازی ، کشتارگاه دام اهواز