رحمت اله گرگیج - دانشگاه تهران
کامبیز پورطهماسی - دانشگاه تهران
رضا معالی امیری - دانشگاه تهران
علی عبدالخانی - دانشیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

صنوبر ازجمله گونه­های پرکاربرد در صنعت کاغذسازی می­باشد و نیاز به تولید چوب آن به­صورت زراعت چوب و بررسی عوامل موثر در ویژگی­های بیومتری الیاف، آناتومی، فیزیکی، شیمیایی چوب آن بسیار حائز اهمیت است. ازجمله عکس العمل های درختان چوبده ازجمله صنوبر به تنش­ها و عوامل محیطی، تشکیل چوب واکنشی (چوب کششی) در ساختار چوب آن­ها می­باشد. چوب کششی منبع غنی از سلولز است که می­توان با تولید درختانی با چوب کششی بیشتر، میزان سلولز بیشتری را برای مصارف فراوان سلولز ازجمله تولید کاغذ و یا سوخت­های زیستی در اختیار داشت. هدف از این تحقیق، تحریک تشکیل چوب کششی در نهال­های دوساله صنوبر (Populus alba) به وسیله اعمال خم متناوب، کوددهی نیتروژن (NPK) و هورمون جیبرلین (G) می­باشد. اعمال خم به­صورت متناوب یک ماه در یک جهت و ماه بعدی در جهت مخالف در طول فصل رویش، تیمار کود یک بار در اول و یک بار در وسط فصل رویش و تیمار جیبرلین یک بار اوایل فصل رویش اعمال شدند. پس از پایان فصل رویش ویژگی­های رویشی، فیزیکی و آناتومی موردبررسی قرار گرفت. بررسی رنگ آمیزی دوگانه سافرانین/آسترابلو در تصاویر مقطع عرضی نمونه­ها نشان داد که به طورکلی تیما­رهای تحت خم متناوب نسبت به تیمارهای قائم دارای سطح چوب کششی و ضخامت لایه ژلاتینی بیشتری بودند. همچنین، تیمار خم متناوب با NPK+G دارای دانسیته بیشتر، هم کشیدگی طولی بیشتر، هم کشیدگی شعاعی و مماسی کمتر، قطر آوند و درواقع میانگین مساحت آوند کمتر، تخلخل کمتر، طول الیاف و ضخامت دیواره بیشتر، قطر کلی و قطر حفره الیاف کمتری بود. این نتایج اظهار داشت که این تیمار بیشترین اثر را در تحریک چوب کششی داشت و شدت تشکیل چوب کششی در این نمونه­ها بیشتر بود.

صنوبر, آناتومی چوب, چوب کششی, خم متناوب, نیتروژن, جیبرلین, لایه ژلاتینی