بررسی ویژگی ها و شاخص های کلیدی شهر همگان با اولویت حمایت از گروه های خاص (کودکان، بانوان، سالمندان، جانبازان و افراد دارای معلولیت) (مطالعه موردی شهر مشهد)

در چند دهه ی گذشته، ما شاهد افزایش ابتکارات مختلف با هدف مدرن سازی زیرساخت ها و خدمات شهری و ایجاد شرایط زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی بهتر در شهرهای جهان بوده ایم و مفاهیم جدیدی مانند شهر پایدار، شهر هوشمند، شهر زیست محیطی و شهر کم کربن، شهر دوستدار کودک، شهر یادگیرنده، شهر ترمیمی و ... وارد گفتمان مدیریت و برنامه ریزی شهری شده اند. یکی از این مفاهیم، مفهوم شهرهای فراگیر یا شهر همگان است و منظور آن شهرهایی هستند که برای همه مردم و نیازها و مشارکت آنها به یک اندازه ارزش قائل هستند. شهرهایی که در آن همه ساکنان بتوانند از همه امکانات، منابع و فرصت های شهرنشینی استفاده کنند. هر کدام از این مفاهیم دارای شاخص های مهم و در عین حال متفاوتی است که تحقق آن، برنامه ریزی ها و سیاست گذاری های ویژه ای را نیز طلب می کند. با این حال، همه ابتکارات اخیر در مدیریت شهرها صرفا مثبت نبوده اند، رقابت بین شهرها به طور فزآینده ای تشدید شده است که موقعیت های مربوط به آنها را در مقابل یکدیگر پیچیده تر و غیرقابل پیش بینی تر کرده است. افزایش نابرابری در ثروت و درآمد، بروز معضلات اجتماعی، اقتصادی و ... موجب افزایش محرومیت و تبعیض بویژه در حاشیه کلانشهرها شده است. در کلانشهرهای کشورهای توسعه نیافته در آسیا و آفریقا، تحت تاثیر مهاجرت افراد کم درآمد و جویای کار و اختلاف توزیع ثروت و درآمد، نمونه های بازری از شکاف طبقاتی ناشی از ساختار شهری-روستایی نهادینه شده در آن ها را می توان مشاهده کرد. علاوه بر این اشکال دیگری از نابرابری مانند: دسترسی متفاوت به زیرساخت های مختلف شهری، شرایط محیطی و بهداشتی متفاوت ، شرایط مسکن نامناسب و ... در این کلانشهرها قابل مشاهده است. کلانشهرهای ایران نیز از این قاعده مثتثنی نیستند، در کلانشهر مشهد نزدیک نیمی از جمعیت آن یا حاشیه نشین هستند و یا در بافت های فرسوده و سکونتگاه های غیرمجاز زندگی می کنند. هر یک از این موارد و به ویژه ترکیب آنها در نهایت چالش های بزرگی را برای توسعه فراگیر، هوشمند و پایدار شهرها ایجاد می کند. در پاسخ به این چالش های در حال ظهور، سازمان های بین المللی و ملی پیشرو، دولت های محلی، شهرسازان و طراحان و برنامه ریزان شهری به طور یکسان به اهمیت فراگیری شهرها پی برده اند.

کلیدواژه ها:

شهر همگان ، گروه های خاص ، توسعه ی فراگیر ، برنامه ریزی شهری