حسین علی آبادی فراهانی - کارشناس ارشد و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرقدس
سیدعلیرضا ولدآبادی - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرقدس

قارچ های میکوریز آربسکولار(AMF)  از مهمترین قارچ های همزیست با ریشه گیاهان می باشند که از مهمترین اثرات آن ها می توان به جذب فسفر از خاک اشاره نمود. به منظور بررسی نقش قارچ میکوریز آربسکولار بر افزایش رشد، جذب فسفر و صفات ریخت شناسی گیاه دارویی گشنیز(Coriandrum sativum L.)  در شرایط تنش خشکی، این تحقیق در سال ۱۳۸۵ در موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور انجام گرفت. آزمایش مزرعه ای به صورت کرتهای خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با ۴ تکرار اجرا گردید. تیمارهای مورد بررسی شامل کاربرد و عدم کاربرد یک قارچ میکوریزی به نام (Glomus hoi)، مقادیر صفر، ۳۵ و ۷۰  کیلوگرم در هکتار کود فسفر (سوپر فسفات تریپل) و دور آبیاری ۳۰ میلی متر تبخیر (آبیاری معمول) و ۶۰ میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر (تنش خشکی) بودند. نتایج نشان داد که اثر کاربرد قارچ میکوریزی و فسفر بر عملکرد اندام هوایی، درصد کلنیزاسیون ریشه، عملکرد اندام زمینی، درصد اسانس، وزن هزاردانه، مقدار فسفر اندام هوایی، طول ریشه و طول بلندترین میانگره معنی دار و بر ارتفاع گیاه، تعداد شاخه فرعی و قطر ساقه معنی دار نبود. مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین میزان صفات فوق از کاربرد Glomus hoi و ۷۰ کیلوگرم کود فسفر در هکتار و بیشترین درصد اسانس و درصد کلنیزاسیون ریشه از کاربرد ۳۵ کیلوگرم کود فسفر در هکتار به دست آمدند. همچنین اثر دور آبیاری بر تمامی شاخص های اندازه گیری شده در سطح ۱ درصد معنی دار بود و بیشترین میزان این صفات از آبیاری معمول و بیشترین درصد کلنیزاسیون ریشه، طول ریشه و درصد اسانس در شرایط تنش به دست آمدند. بر اساس نتایج کسب گردیده مشخص می گردد که قارچ میکوریز آربسکولار از طریق افزایش جذب فسفر در شرایط کنترل و تنش خشکی سبب افزایش رشد گیاه گشنیز گردیده که علاوه بر کاهش مصرف کود فسفره که می تواند گامی مهم در جهت عدم آلودگی خاک باشد، سبب افزایش مقاومت گیاه گشنیز در شرایط تنش رطوبتی نیز می گردد.

قارچ میکوریز آربسکولار, فسفر, تنش خشکی, گشنیز