زهرا حاتم - دانشجوی اسبق کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز، دانشکده کشاورزی بخش علوم خاک
عبدالمجید رونقی - استاد دانشگاه شیراز، دانشکده کشاورزی، بخش علوم خاک

گزارش هایی مبنی بر کمبود مس و منگنز در خاک های آهکی ایران در دست است. این کمبودها می تواند به دلیل پ هاش بالا و یا عدم تعادل میان مس و منگنز با سایر عناصر غذایی مانند کلسیم، منیزیم، آهن و روی در خاک های آهکی باشد. به منظور آگاهی از اثر مس، منگنز و بر همکنش آنها بر رشد و عدم توازن بین عناصر غذایی در ذرت علوفه ای (Zea mays L.) آزمایشی به صورت فاکتوریل ۴×۴ در شرایط گلخانه ای در چارچوب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در یک خاک آهکی با بافت لوم رسی ((fine, mixed (calcareous,) mesic Typic Calcixerepts انجام شد. تیمارها شامل چهار سطح مس (صفر، ۵/۲، ۵، و ۱۰ میلی گرم در کیلوگرم از منبع ۵H۲O .CuSO۴) و چهار سطح منگنز (صفر، ۱۰، ۲۰، و ۴۰ میلی گرم در کیلوگرم از منبع ۴H۲O . MnSO۴) در سه تکرار بود. نتایج نشان داد که کاربرد منگنز سبب افزایش معنی دار وزن ماده خشک اندام هوایی ذرت شد. اما کاربرد مس در بالاترین سطح سبب کاهش معنی دار وزن ماده خشک گیاه شد و در سایر سطوح اختلاف معنی داری با گیاه شاهد نداشت. دلیل کاهش عملکرد ماده خشک ذرت می تواند اثر ضدیتی مس با آهن و همچنین نا مناسب بودن نسبت های مس به منگنز، مس به آهن و مس به منگنز + آهن+ روی باشد. کاربرد مس سبب افزایش معنی دار غلظت و جذب مس در گیاه شد، اما اثری بر غلظت و جذب منگنز نداشت. افزودن منگنز غلظت مس را کاهش ولی جذب آن را توسط گیاه افزایش داد. کاربرد منگنز سبب افزایش غلظت و جذب منگنز در ذرت شد. غلظت و جذب آهن با کاربرد مس در ذرت کاهش یافت. منگنز غلظت آهن را کاهش ولی جذب آن را به وسیله گیاه افزایش داد. افزودن مس و منگنز اثری بر غلظت روی در ذرت نداشت ولی کاربرد منگنز سبب افزایش جذب روی به وسیله گیاه شد. مصرف مس و منگنز اثری بر نسبت ریشه به اندام هوایی ذرت نداشت. حداکثر عملکرد ماده خشک با کاربرد ۵ یا ۱۰ میلی گرم مس در کیلوگرم و ۲۰ و ۴۰ میلی گرم منگنز در کیلوگرم خاک به دست آمد. گستره بسندگی برای مس در گستره ۶ تا ۷ میکروگرم و برای منگنز در گستره ۵۰  تا ۵۵ میکروگرم در گرم ماده خشک بود. قبل از هر توصیه کودی، نتایج این پژوهش بایستی در شرایط مزرعه نیز تایید شود.

مس, منگنز, ذرت علوفه ای, خاک آهکی