ارزیابی خشکسالی در حوضه قره سو با استفاده از شاخص های هواشناسی، هیدرولوژیکی و سنجش ازدور
- سال انتشار: 1401
- محل انتشار: فصلنامه مخاطرات محیط طبیعی، دوره: 11، شماره: 31
- کد COI اختصاصی: JR_JNEH-11-31_005
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 232
نویسندگان
دانشیار اقلیم شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل
دکتری آب و هواشناسی، دانشکده علوم اجتماعی ، دانشگاه محقق اردبیلی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی خشکسالی از جنبه های هواشناسی، هیدرولوژیکی و سنجش ازدور در حوضه قره سو واقع در استان اردبیل با مساحتی حدود ۴۹۵ کیلومترمربع است؛ بنابراین، به منظور محاسبه خشکسالی هواشناسی (شاخص SPI) از مقادیر بارندگی ماهانه مربوط به ۲۲ ایستگاه باران سنجی در بازه زمانی ۳۰ ساله (۲۰۱۵-۱۹۸۵) و برای محاسبه خشکسالی هیدرولوژیکی (شاخص SDI) از مقادیر دبی ماهانه ۱۴ ایستگاه هیدرومتری از سال ۱۹۸۵ تا ۲۰۱۵(۳۰ سال) استفاده شد. در ادامه شاخص های SPI و SDI، در بازه های زمانی ۱، ۳، ۶، ۹ و ۱۲ ماهه، همچنین به صورت فصلی و نیم سال آبی با یکدیگر مقایسه شدند. جهت بررسی خشکسالی پوشش گیاهی و محاسبه شاخص های NDVI, VCI، از تصاویر MOD۱۳ A۱ v۶ سنجنده MODIS، با توان تفکیک مکانی ۵۰۰ متر در بازه زمانی ۱۵ ساله (۲۰۱۵-۲۰۰۰) استفاده شد. نتایج سری زمانی خشکسالی هواشناسی در قره سو نشان داد که خشکسالی در سال های (۲۰۰۱-۲۰۰۰، ۲۰۰۶-۲۰۰۵، ۲۰۰۸-۲۰۰۷ و ۲۰۱۴-۲۰۱۳) به صورت فراگیر رخ داده است. به طوری که بیشترین پهنه های درگیر خشکسالی مربوط به نواحی شمال و شمال شرق حوضه(ایستگاه های نمین و ابرکوه) بوده است. همچنین نتایج نشان داد که خشکسالی هواشناسی در سال های اخیر تداوم بیشتری داشته و به صورت محسوس با ۱ تا ۳ ماه تاخیر، بیشترین همبستگی را با خشکسالی هیدرولوژیکی داشته است. همچنین نقشه های پهنه بندی شاخص های NDVI وVCI نشان داد که در تشخیص دوره های خشکسالی و ترسالی با شاخص SPI همخوانی دارند اما مقادیر همبستگی آن ها متفاوت است. درنهایت مقایسه شاخص های NDVI وVCI با شاخص SPI نشان داد که شاخص VCIبا مقدار ۴۴/۰=r بیشترین همبستگی را با شاخص SPI دارد. این در حالی است که مقدار همبستگی بین شاخص های NDVI وSPI برابر با ۳۸/۰=r می باشد. نتایج پهنه بندی شاخص VCI نشان داد که در شرایط خشکسالی شدید، تنها در شرق حوضه و در مناطق اطراف سبلان، شرایط مطلوب پوشش گیاهی مشاهده می شود، اما در دیگر مناطق حوضه، خشکسالی متوسط و ضعیف رخ داده است.کلیدواژه ها
پایش خشکسالی, شاخص های SPI, SDI, NDVI و VCI, حوضه قره سواطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.