عبدالله جوانمرد - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه مراغه
عادل دباغ محمدی نسب - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه تبریز
عزیز جوانشیر - استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه تبریز
محمد مقدم - استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه تبریز
حسین جانمحمدی - دانشیار گروه علوم دامی، دانشگاه تبریز

به منظور ارزیابی کیفیت علوفه در کشت مخلوط، آزمایشی در دو سال زراعی ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با ۳ تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز اجرا شد. تیمارها شامل کشت خالص شبدر برسیم، ماشک گل خوشه ای، لوبیا، گاودانه و دو هیبرید ذرت (سینگل کراس ۷۰۴ و ۳۰۱) در تراکم مطلوب و کشت مخلوط هیبرید ذرت ۷۰۴ و ۳۰۱ با هر یک از لگوم ها به صورت افزایشی بود. نتایج نشان داد ویژگی های کیفی علوفه مانند عملکرد پروتئین خام، دیواره سلولی، دیواره سلولی بدون همی سلولز، کل ماده مغذی قابل هضم و ماده خشک مصرفی تحت تاثیر کشت مخلوط قرار گرفتند. مخلوط هیبرید ذرت ۳۰۱ و ۷۰۴ با ماشک گل خوشه ای به ترتیب دارای بالاترین عملکرد پروتئین خام (۹۵/۲۱۸۰ و ۱۹/۱۹۳۷ کیلوگرم در هکتار) بودند و کم ترین میزان عملکرد کل پروتئین نیز به کشت خالص هیبریدهای ۷۰۴ و ۳۰۱ ذرت (به ترتیب ۹۷/۷۱۴ و ۳۰۸/۷۶۲ کیلوگرم در هکتار) اختصاص داشت. همچنین کم ترین میزان دیواره سلولی (NDF) و دیواره سلولی بدون همی سلولز (ADF) در کشت مخلوط هیبرید ذرت ۳۰۱ با لوبیا و ماشک گل خوشه ای و تا حدودی با گاودانه نسبت به سایر مخلوط ها مشاهده شد. در نتیجه با کاهش NDF و ADF، میزان کل ماده مغذی قابل هضم (TDN) و ماده خشک مصرفی (DMI) علوفه افزایش یافت. براساس نتایج این پژوهش می توان کشت مخلوط هیبرید ذرت ۳۰۱ با ماشک گل خوشه ای و لوبیا را به عنوان علوفه با کیفیت برتر معرفی کرد.  

دیواره سلولی (NDF), دیواره سلولی بدون همی سلولز (ADF), عملکرد پروتئین خام, لوبیا, ماشک گل خوشه ای