کبرا سادات هاشمی نسب زواره - استادیار موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران. (مسوول مکاتبات)
کریم شهبازی - دانشیار موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.
کامبیز بازرگان - دانشیار موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

زمینه و هدف: گندم­های تولیدی کشور ایران از نظر میزان آلودگی به فلزات سنگین کادمیم و سرب و میزان روی بررسی شدند. روش بررسی: تعداد ۴۱۹ نمونه گندم از مزارع تهیه گردید. دانه­های گندم پس از بوجاری، آسیاب شده و هضم و عصاره­گیری انجام شد. غلظت فلزات سنگین در عصاره­ها با دستگاه جذب اتمی اندازه­گیری گردید. یافته­ ها: میزان کادمیم در ۵۹/۸ درصد از نمونه­های گندم کشور، بالاتر از میزان حد مجاز استاندارد ملی ایران (mg/Kg۰۳/۰) بود. میانگین میزان کادمیم درتمام استان­های بررسی شده به جز استان گیلان ازحد مجاز استاندارد ملی پایین­تر به دست آمد. نتایج نشان دادند که میزان سرب در ۷۲/۰ درصد از نمونه­های گندم آنالیز شده بالاتر از میزان حد مجاز استاندارد ملی ایران (mg/Kg ۱۵/۰) بود. میانگین میزان سرب در همه استان­ها از حد مجاز استاندارد ملی پایین­تر به دست آمد. بررسی غلظت عنصر مفید روی در نمونه­های گندم نشان داد در بخش اعظم نمونه­ها (حدود ۷۹%)، غلظت این عنصرکمتر از حد مطلوب (mg/Kg۳۰) می­باشد. بحث و نتیجه­ گیری: توزیع فراوانی غلظت عناصر سرب و کادمیم در مناطق مختلف ایران حاکی از بالاتر بودن غلظت عنصر کادمیم نسبت به حد مجاز در استان گیلان است. به نظر می­رسد حد مجاز کادمیم در گندم در استاندارد ملی، به طور غیر مستندی سخت­گیرانه است، لذا پیشنهاد می­شود حد مجاز کادمیم در دانه گندم در استاندارد ملی ایران مجددا بازنگری شود. اگر استاندارد جهانی به عنوان شاخص ارزیابی آلودگی گندم­های تولیدی کشور در نظر گرفته شود، در رابطه با کادمیم، در هیچکدام از نمونه­های تجزیه شده غلظت کادمیم بالاتر از حد مجاز استاندارد جهانی نیست. در ادامه نتایج اندازه­گیری عنصر روی در گندم­ها، نشانگر کمبود روی در بخش اعظم نمونه­های گندم است. لذا با توجه به سهم نان درسبد غذای جامعه ایرانی بایستی موضوع ارتقاء غلظت روی درگندم مورد توجه جدی قرار گیرد.

فلزات سنگین, سرب, کادمیم, روی, گندم, ایران