تبارشناسی نسبت های چهارگانه

هرچند پیشینه نسبت های چهارگانه میان مفاهیم به ارسطو و فرفوریوس می رسد، به منزله یک تقسیم منطقی از نوآوری های منطق دانان مسلمان بوده و برای نخستین بار در آثار فارابی، غزالی، فخر رازی و خونجی و به صورت های متفاوت به علم منطق معرفی شده است. از آن جا که تقسیم های فارابی، غزالی و فخر رازی، به ترتیب، دچار مغالطه های «عدم انسجام»، «عدم مانعیت» و «تداخل اقسام» بودند مورد پذیرش منطق دانان بعدی قرار نگرفتند؛ اما تقسیم خونجی، چون از این مغالطه ها به دور بود، به کتاب های درسی منطق راه یافت و در منطق اسلامی تثبیت شد. با این که این تقسیم در همان آغاز با شبهه ها و پارادوکس های مهمی روبه رو شد، توانست در برابر آن ها ایستادگی کند و به جای گاه رفیع و تثبیت شده امروزی خود دست یابد. این مقاله درصدد کاویدن پیشینه نسبت های چهارگانه و تعیین سهم هر یک از منطق دانان قدیم در پیش برد این بحث است.

کلیدواژه ها:

نسبت های چهارگانه ، منطق قدیم ، منطق دانان مسلمان