رضا تسلیمی طهرانی - استادیار پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات rtaslimitt@gmail.com

مقاله­­ پیش رو تاثیر اندیشه ­های بنیان گذاران جامعه شناسی (مارکس، دورکیم و وبر) بر اندیشه­ های علی شریعتی را بررسی می ­کند و همچنین خواستار وضوح نقدهای صورت گرفته از سوی شریعتی بر اندیشه­ های متفکران ذکرشده است. در این راه، با استفاده از روش­های اسنادی و تحلیل محتوای کیفی، استنادات شریعتی به نظریات مارکس، دورکیم و وبر مقوله بندی شده ­اند و در هر مقوله تاثیرات و نقدهای صورت گرفته تحلیل شده اند. مقولات اصلی مشخص شده عبارت اند از: دین، عدالت خواهی، ازخودبیگانگی، استعمار، شیوه تولید آسیایی، ویژگی ­های قرون جدید و پروتستانتیسم. بر اساس نتیجه به دست آمده از پژوهش پیش رو، ارتباط اندیشه­ های علی شریعتی و بنیان گذاران جامعه شناسی ارتباطی دوسویه و متقابل است. به بیان دیگر، درعین حال که شریعتی در بسیاری موارد تحت تاثیر نظریات بنیان گذاران جامعه شناسی قرار داشته، در موارد بسیاری نیز با دیدگاهی انتقادی به نظریات آن ها پرداخته است.  

اندیشه انتقادی, دورکیم, شریعتی, مارکس, وبر