محسن مراثی - استادیار، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد
آرزو پوریایی - دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد
معصومه پاکدامن - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده معماری، دانشگاه خاتم

هدف از این پژوهش آشنایی با نوع و جنس رنگ های مورد استفاده در اجرای تذهیب مرصع در هنر کتاب آرایی کهن اسلامی است. ویژگی‎های تذهیب مرصع و جنس رنگ های مورد استفاده در آن چیست؟ سوال اصلی تحقیق است. روش انجام تحقیق به شیوه توصیفی- تحلیلی و برای اثبات برخی مواد و ترکیبات، تجربی و شیوه جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و آزمایشگاهی بوده است. با توجه به پژوهش های حاضر در علم و تاریخ رنگ سازی کهن اسلامی امتزاج و ساخت همه رنگ ها در گذشته بر مبنای شیوه های ساخت چهارگانه با واکنش های خاص است که مبحث اصلی رنگ سازی در قرون پیشین بوده است. یافته ها نشان می دهد، مهم ترین ویژگی تذهیب مرصع استفاده از نوعی از رنگ ها به نام لیقه با شیوه های ساخت چهارگانه و مزاج عناصر بوده است که موجب درخشش جواهر گونه صفحات قرآن می شده است. تذهیب مرصع در واقع همان مرصع کاری تذهیب با رنگ هایی از نوع و جنسی متفاوت از رنگ های امروزی است. میزان برجستگی مرصع کاری موجود در آثار بستگی به اندازه و غلظت وکاربرد لیقه‎های مورد استفاده داشته است.

مواد, رنگین, تذهیب, مرصع, قرون اولیه