رحیم سلامت آذر - دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

حماسه دینی دلگشانامه، یکی از ذخایر ارزشمند نسخ خطی است که علاوه بر جنبه های ادبی، اهمیت تاریخی نیز دارد. درون مایه این اثر علاوه بر ذکر حوادث کوفه از واقعه عاشورا تا شهادت مختار، تحمیدیه و منقبت حضرت رسول و ائمه معصومین، توصیف ارزش سخن، وصف ساقی و ساقی نامه ها، اشاره به مسائل اخلاقی، پند و اندرز، بی اعتباری دنیای فانی است. این تحقیق بر آن است با شیوه توصیفی - تحلیلی و از دید بینامتنی و اثرگذاری متنی بر متن دیگر، ابتدا به معرفی دلگشانامه و جایگاه آن در حماسه سرایی دینی بپردازد و سپس دلگشانامه را با شاهنامه از جنبه ادبی، زبانی و فکری مقایسه کند و از این رهگذر، چگونگی تاثیر شاهنامه بر دلگشانامه را بیان کند. نتایج تحقیق نشان می دهد که سراینده این اثر هر جا که فرصت یافته است، به بزرگداشت فردوسی و تضمین اشعار وی پرداخته است. شاعر ازنظر محتوا و مضمون به صورت پنهان و آشکار از شاهنامه فردوسی تاثیر پذیرفته و بارها در این منظومه، به قهرمانان شاهنامه و سرگذشت آنان اشاره و ممدوحان و پهلوانان داستان های خود را به شاهان و پهلوانان شاهنامه تشبیه کرده و در برخی موارد برتر از آن ها دانسته است؛ بنابراین می توان شاهنامه را پس متن و راهنمای دلگشانامه از دیدگاه زبانی، ادبی و ساختاری دانست.

شاهنامه, دلگشانامه, بینامتنیت, تاثیرپذیری, نسخه خطی