بررسی وضعیت پایداری خاک های کشاورزی دشت کرج

در مطالعه کیفیت خاک، جنبه­های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی آن مورد توجه قرار می­گیرد. کیفیت خاک در ارزیابی تخریب یا بهبود اراضی اهمیت زیادی دارد. در این تحقیق کیفیت خاک در ۱۴۰ نمونه از خاک­های کشاورزی دشت کرج با استفاده از دو روش رتبه تجمعی (CR) و شاخص پایداری (SI) ارزیابی شد. پارامترهای درصد کربن آلی (OC)، میانگین وزنی قطر خاکدانه­ها (MWD)، شیب منحنی رطوبتی در نقطه عطف (شاخص Sgi)، رطوبت قابل استفاده گیاه (AWC)، تخلخل تهویه­ای (Fa) اسیدیته (pH) هدایت الکتریکی (ECe) و نسبت جذب سدیم (SAR) در عصاره اشباع، بافت خاک، رطوبت ظرفیت مزرعه­ای نسبی (RFC) و جرم مخصوص ظاهری (Bd) در تمامی ۱۴۰ نمونه اندازه­گیری شدند. شاخص پایداری با استفاده از پارامترهای شاخص Sgi، Fa، Bd، MWD، AWC و OC تعیین شد. در روش رتبه تجمعی فاکتور وزنی نسبی (RFC) برای همه­ی ویژگی­های فوق محاسبه شد و وضعیت پایداری براساس حاصل جمع مقادیر RFC مشخص گردید. نتایج شاخص پایداری نشان داد که ۱۴/۶۲ درصد از خاک­های مورد مطالعه دارای کیفیت نامناسبی برای کشاورزی بودند. در روش رتبه تجمعی نیز فقط ۱۴/۲ درصد خاک­های مورد مطالعه دارای وضعیت پایدار بودند، ۸۶/۳۷ درصد خاک­های مورد مطالعه به شرطی برای کاربری کشاورزی پایدار خواهند ماند که از روش­های مدیریت مناسب­تری (مثل برگرداندن بقایای گیاهی به خاک، کاهش عملیات خاک­ورزی و شیوه­­های نوین آبیاری) استفاده شود و ۶۰ درصد نمونه­ها نیز دارای وضعیت ناپایداری برای کشاورزی بودند. بنابراین عملیات مدیریت ویژه­ای برای ناحیه مورد نظر که در مناطق خشک و نیمه خشک واقع شده است ضروری به نظر می­رسد.

کلیدواژه ها:

شاخص پایداری ، رتبه تجمعی ، کیفیت خاک ، مدیریت خاک