پریا دولت شا - دانشجوی دکتری معماری ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بم
محسن قاسمی - استاد گروه معماری ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بم

چکیدهمسجد وکیل و مسجد شاه در سبک شناسی در سبک واحد اصفهانی قراردارند ، و این دو مسجد به دستور دو حاکم برجسته تاریخ ایران یعنی شاه عباس اول صفوی و کریم خان زند ساخته شده اند . با مقایسه دو اثر میتوان تفاوتهای اساسی در عناصر اصلی معماری آن دو یافت که ویژگیهای برشمرده برای سبک اصفهانی نمیتواند تبیین کافی برای تفاوت های این دو مسجد فراهم نماید. با توجه به فاصله زمانی نه چندان زیاد بین ساخت دو اثر و تداوم اغلب مولفه های فرهنگی ایران از زمان صفویه تا زندیه، چرایی وجود این تفاوتها، پرسش اصلی تحقیق است . فرضیه اصلی بر این مبنا استوار گردیده که منش و روش حاکمیتی باعثان و کارفرمایان اصلی این دو اثر، دلیل عمده این تفاوتهاست. برای آزمون فرضیه و دستیابی به هدف مقاله که روشن سازی دلیل عمده وجود تمایزهای کالبدی بین ساختار این دو مسجد است، با روش تحقیق تفسیری- تاریخی و استفاده از تدابیری چون برداشتهای میدانی، مشاهده بصری حضوری، مطالعات اسنادی و مقایسه یافته های حاصل، شواهدی استنباطی استخراج و مورد ارزیابی قرار گرفتند.

کلمات کلیدی: مسجد ، سبک شناسی ، صفویه ، زندیه ، معماری