نهضت شیخعلی - کارشناس ارشد زبان وادبیات عربی.آموزش وپرورش تهران منطقه ۱۰

مکان بطور کلی یکی ازعناصر مهم ادبیات و بخصوص شعرعربی به شمار می رود که ازعصر جاهلی تاکنون خودنمایی میکند ، چرا که مکان بدلیل دلالت بر رخدادهای گوناگون یاد آور خاطرات تلخ وشیرین است واحساسات وعواطف شاعر را بیان میکند . محمد القیسی شاعرفلسطینی ، که در سال ۱۹۴۴ در کفرعانه به دنیا آمد ، به همراه خانواده و در پی اشغال سال ۱۹۴۸ فلسطین به اجبار به اردوگاه های کرانه باختری منتقل شد،به نظرمی رسد که شعرهای وی بخاطر دوری ازوطن وآوارگی پرازمکانهایی است که دلالتهای مختلفی دارند . و مکان در بیشتر اشعارش همچون محوری است که حوادث پیرامون آن می چرخند . و مکان در نزد شعرای فلسطینی دارای اهمیت است زیرا مکان نمایانگر هویت آنان است و با اشغال آن گویی هویت خود را از دست داده اند. این پژوهش سعی دارد که نگاه کلی به مکان داشته وزندگی وتجارب شعری محمد القیسی و تقابل مکانی (وطن / تبعیدگاه) در شعر وی را با تکیه بر روش کیفی مورد بررسی قرار دهد . نتایج به دست آمده در این پژوهش حاکی از آن است که شاعر زمانی که ازوطن صحبت می کند از کلماتی استفاده می کند که دلالت بر غربت ،حزن واندوه دارند. اما تقابل وطن /تبعیدگاه به این دو کلمه مختصر نمی شود بلکه شاعر کلماتی هم چون"زمین و خانه"را به صورت معرفه به کاربرده واین دو را معادل وطن قرار داده و در مقابل کلماتی هم چون "خانه و خانه ها " را به صورت نکره آورده و معادل تبعیدگاه قرار داده است. وطن دراشعار وی مکانی است که دلالتهای مثبت دارد و درمقابل تبعیدگاه مکان منفی به شمار می رود .

محمد القیسی ،مکان ،تقابل های مکانی، رمز،هویت.