حسابداری اسلامی: چیستی و چرایی

اسلام همانند سایر ادیان الهی دارای جهان بینی و نظام اعتقادی خاص خود است و دینی است که تنها به حوزه های فردی محصور نمیشود، بلکه سیستم منسجمی برای زندگی انسان در حوزه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، مذهبی و تمام جنبه های مهم و تاثیرگذار بر زندگی وی عرضه میکند، بنابراین برای مسلمانان، جدایی دانش(که با نوع و سبک زندگی انسان عجین است) از رهنمودهای مذهبی نارواست چراکه منجر به رفتار غیر اسلامی در جریان پیشرفت دانش و به کارگیری آن میشود. بسیاری از اندیشمندان مسلمان عقیده دارند که نظام حسابداری که خود جزئی از دانش بشری است باید به آموزه های دین اسلام متصل گردد و این چیزی است که حسابداری اسلامی نامیده میشود. ازآنجاکه بسیاری از جنبه های اقتصاد اسلامی تا حد زیادی با اقتصاد غربی متفاوت است، تکنیک های حسابداری انگلیسی آمریکایی که بر اساس اقتصاد غربی و همراستا با نیازهای نظری آنها بنا شده، نمیتواند به آسانی در محیطی با اقتصاد اسلامی به کار گرفته شود؛ بنابراین استانداردهای حسابداری که بر چنین تکنیک هایی بناشده اند مشکلاتی را برای مسلمانان در سراسر جهان به وجود خواهد آورد؛ ازاین رو برای مسلمانان مهم و ضروری است که حسابداران آنها با توجه خاص به نیازهای اسلامی جوامع خود، استانداردهای حسابداری را آنگونه تدوین نموده و توسعه دهند که با نیازهای جوامع آنها و نظریه های اقتصاد اسلامی و فرهنگ جوامع مزبور سازگار باشد. در بین بسیاری از تحقیقاتی که در زمینه ی گزارشگری مالی و رویه های حسابداری در جوامع مختلف انجام شده است، دسته ای از این تحقیقات به ارائه ی چارچوب ها و مدل هایی جهت بررسی تاثیر فرهنگ و عقاید بر حسابداری پرداخته اند؛ به گونه ای که طبق مطالعات تطبیقی جالبی که در عرصه ی حسابداری و عوامل محیطی تاثیرگذار بر آن در جهان صورت گرفته است، همگی موید تعامل حسابداری و محیط بر یکدیگر هستندو ساختار حسابداری هر کشوری میبایست بر مبنای فرهنگ و عقاید آن کشور باشد. با توجه به جوان بودن این دیدگاه، لازم است تحقیقات در مورد مبانی نظری مبتنی بر شرایط محیطی کشورهای اسلامی ادامه یابد و مباحثی که مطرح میشود باید فارغ از تعصبات مذهبی و افراط گرایی باشد. اگر هم بحثی با عنوان حسابداری اسلامی مطرح میشود باید به محتوای آن بحث توجه شود و اندیشمندان مسلمان با توجه به تمام مذاهب اسلامی دیدگاه های خود را ارزیابی و عرضه کنند.

کلیدواژه ها:

حسابداری ، حسابداری اسلامی ، شرایط محیطی کشورهای اسلامی