گذار از پیش بینی به آیند پژوهی در برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای در عصر جدید

به رغم آهنگ ها و اشکال متفاوت شهرنشینی در جوامع مختلف، به نظر می رسد مشابهت های زیادی در مسیر گذار برنامه ریزی شهری به هزاره سوم وجود دارد. در حقیقت جهان امروز سریعتر از هر زمان دیگری در حال تغییر است و دست خوش و آبستن تحولات گسترده. این تغییر و تحول گسترده با پیروی از روندی غیر خطی، پیچیدگی و عدم قطعیت های فراوانی را رقم می زند که نحوه مواجهه با آن را بسیار مشکل می نماید. در چنین شرایطی برنامه ریزان شهری و سیاست گذاران رویکرد آینده مدار موثری ندارند که به آن ها این امکان را دهد که این پیچیدگی را درک نمایند، بر تغییرات قریب الوقوع پیشی بگیرند و شرایط آینده ای که ترجیح می دهند را شکل دهند. در چنین بستری عدم توانایی در پیش بینی دقیق آینده و همچنین پیچیدگی های ناشی از تغییرات روزافزون باعث گردیده تا محققان از قابلیت های دانش نوظهور آینده پژوهی بهره برده و این دانش را وارد بطن فعالیت های برنامه ریزی و پیش بینی تحولات کنند. این دانش در عرصه مطالعات آینده به سرعت در میان بسیاری از کشورها گسترش یافته و با گذشت کمتر از دو دهه، عرصه های مختلف علوم را نیز در نوردیده است. در این میان، دانش و حرفه برنامه ریزی شهری و منطقه ای نیز با توجه به عدم توفیق های گسترده سالیان گذشته در حوزه پیش بینی و پیش نگری، بایستی به تغییر و تحول جدی در فرایندها و متدهای تهیه طرح های توسعه شهری دست یازد. مقاله حاضر، تکاپویی است هر چند اندک برای روشن تر کردن ضرورت بهره گیری از دانش آینده پژوهی در برنامه ریزی شهری و تبیین رویکردهای کلان این دانش نوظهور. همچنین این مقاله به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش توصیفی تحلیلی بوده و از مطالعات کتابخانه ای و اسنادی برای جمع آوری اطلاعات بهره گرفته است.