تحلیل عناصر و نمادهای کیمیاگری در داستان گجسته دژ، اثر صادق هدایت

همواره کشف زیربنای یک اثر و ارائه تحلیلی درست و دقیق از ساختار اثر و راه یافتن به تفکری که پشتوانه خلق آن اثر بوده، نقشی به سزا در درک درست مضمون و لایه های عمیق تر آن اثر دارد و خواننده را به هدف نویسنده از آفرینش آن اثر نزدیکتر میسازد. به ویژه در آثاری که به گونه ای رمزی و نمادین خلق شده اند، عدم کشف نمادها و دریافت درست مفهوم آنها، خواننده را از جان معنا بی نصیب و چه بسا دور می سازد. داستان گجسته دژ صادق هدایت یکی از آن آثار نمادینی است که بهره گیری از عناصر و نمادهای کیمیاگری در آن، زیربنای داستان، چینش عناصر، شخصیتها، کنش ها و ... را تشکیل میدهد، اما متاسفانه از این منظر تا کنون مورد بررسی قرار نگرفته است. در این مقاله کوشش شده است تا عناصر کیمیاگری در داستان گجسته دژ مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد. در این راستا ابتدا مختصری به علم کیمیا پرداخته میشود و در ادامه عناصر برجسته در داستان از منظر نمادشناسی علم کیمیا مورد بررسی قرار میگیرد. نتیجه بررسیها نشان میدهد که هدایت به گونهای عامدانه و آگاهانه از عناصر علم کیمیاگری، چه در معنای ظاهری آن و چه در معنا و کاربرد نمادین و عرفانی و فلسفی آن برای پیشبرد داستان بهره برده است و نه تنها در ساختار ظاهری داستان به برخی از این نمادها اشاره کرده، که در لایه های درونی داستان نیز از این نمادها به شکلی رمزگونه بهره مند شده است. روش تحقیق در این مقاله توصیفی-تحلیلی است و با استفاده از منابع کتابخانه ای به شناخت و تحلیل نمادها و تفسیر آنها پرداخته شده است.

کلیدواژه ها:

گجسته دژ ، کیمیاگری ، نماد ، صادق هدایت