سیما زعفرانچی - کارشناسی ارشد زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه فردوسی مشهد
عذرا قندهاریون - دانشیار ادبیات انگلیسی و مطالعات فرهنگی دانشگاه فردوسی مشهد
علی بهداد - استاد ادبیات انگلیسی وادبیات تطبیقی دانشگاه کالیفر نیا، لس انجلس

در راستای پاسخگویی به این پرسش که آیا فرهادی بر طبق ادعای خود موفق به شکستن کلیشه های موجود از ایران در فیلم فروشنده (۱۳۹۴) شده است، هدف پژوهش شکل می گیرد. هدف از این پژوهش کیفی، تحلیل کلیشه هایی می باشد که فیلم فروشنده به آن ها نزدیک شده است. میدان مطالعه این پژوهش، علاوه بر متن و بافت فیلم، نظرات منتقدان و بینندگان خارجی زبان در دو تارنمای پر مخاطب بین المللی نقد فیلم است (متاکریتیک و راتن تومیتوز، ۲۳۲ نظر). با رویکرد مثلث بندی، استفاده از چارچوب شرق شناسی نوین برای تحلیل گفتمان و تطبیق انتقادی بافت، متن و نظرات ببیندگان، فیلم فروشنده بررسی شد. با عنایت به پیشینه تاریخی کلیشه های خاورمیانه، گفتمان قالب فیلم، گفتمان استعماری است زیرا حدود ۴۵ درصد نظرات نوشته شده در مورد فروشنده توسط بینندگان خارجی در این دو تارنما، صرفا به مفهوم کلیشه ها اشاره دارند. پس از بررسی تصاویر بازنمایی شده از ایران در فیلم فروشنده و مقایسه آن با پیام های دریافتی در دو تارنمای مذکور، این نتیجه حاصل شد که اصغر فرهادی از دو منظر بازنمایی زنان و جامعه ایران، موفق به شکستن کلیشه های موجود نشده است و حتی آن ها را تقویت کرده است.

کلیشه, شرق شناسی نوین, فیلم فروشنده اثر فرهادی, بازنمایی