محمد معینی فر - استادیار گروه مذاهب کلامی دانشکده مذاهب اسلامی
فاطمه سادات مشیریان - دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث پیام نور قم

از جمله مباحث مهم علم کلام اسلامی، صفات خبریه است که مذاهب مختلف اسلامی، دیدگاه های مختلفی درباره آن اتخاذ کرده اند. در این میان، برخی متهم به تشبیه، عده ای متهم به تجسیم و برخی دیگر هم متهم به تعطیل شده اند. حتی فرقه ای مانند وهابی ها پا را از این هم فراتر گذاشته اند و مخالفان خویش در باب صفات خبری را تکفیر کرده اند. گاهی معدودی از فرق اسلامی، شیعه را متهم به تشبیه و تجسیم کرده اند، اما در طول تاریخ، علمای شیعه این تهمت های واهی را رد کرده اند و گفته اند موضع شیعه در قبال صفات خبری، همان موضع اهل بیت پیامبر اکرم، یعنی تنزیه، است. زیرا در روایات واردشده از امامان معصوم (ع)، درباره صفات خبری به سه نظریه مهم، یعنی اثبات به تشبیه، نفی صفات و اثبات بدون تشبیه اشاره شده است که نظریه اخیر، همان دیدگاه تنزیهی شیعه است. در تحقیق پیش رو، کوشیده ایم با تقسیم بندی منظمی، انظار مختلف در باب صفات خبری و ادله مطرح شده در این زمینه را به صورت تطبیقی و با تکیه بر رویت الاهی ذکر کنیم و به تنها حالت رویت الاهی، که همان رویت قلبی است، اشاره کنیم.

صفات خبری, تشبیه, تجسیم, رویت قلبی خدا, نقد وهابیت, تاویل