رضا محسنی - استادیار، عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی،
زهرا مومنی - کارشناس ارشد علوم اقتصادی، پژوهشگر مرکز مطالعات اقتصاد کاربردی و اسلامی، دانشگاه شهید بهشتی

ترکیب صادرات منابع و غیر­منابع برای رشد ­و­ توسعه­اقتصادی کشورها از اهمیت خاصی برخوردار است. بطوری­که اگر صادرات منابع جایگزین صادرات غیرمنابع شود حجم صادرات بدون تغییر می­ماند، اما تولید در بخش صادرات غیرمنابع کاهش می­یابد. از طرف دیگر اگر درآمد حاصل از صادرات منابع صرف واردات شود بخشی از صادرات غیرمنابع آسیب می­بیند. به دلیل اهمیت موضوع در مقاله حاضر اثرات جایگزینی صادرات منابع بر صادرات و واردات غیرمنابع برای ۱۸ کشور دارای سوخت، فلزات و سنگ­های معدنی، طی سال­های ۲۰۰۰-۲۰۱۶ مورد بررسی قرار می­گیرد. نتایج نشان می­دهد در کشورهایی که وابستگی شدیدی به صادرات منابع دارند، صادرات منابع باعث کاهش صادرات غیرمنابع و افزایش واردات می­شود. با آنکه در کشورهای دارای درآمد پایین و کشورهای توسعه­نیافته و همچنین در کشورهای دارای حکمرانی خوب و توسعه­یافته، صادرات منابع باعث کاهش صادرات غیرمنابع می­شود؛ اما در کشورهای دارای حکمرانی خوب و توسعه­یافته، این اثر کمتر بوده و صادرات منابع باعث تقویت صادرات غیرمنابع می­شود.

صادرات منابع, صادرات غیرمنابع, بیماری هلندی, نفرین منابع, داده های پانل