سیدمحسن موسوی - دکتری معماری، استادیار دانشکده ی هنر و معماری دانشگاه مازندران؛
مهسا مجتهدی - کارشناس ارشد معماری، مدرس و پژوهشگر معماری.

نظر به اینکه شاخصه های معماری بومی، در قالب مولفه های توسعه ی پایدار قابل تبیین است؛ می توان گفت که این معماری، از ویژگی های پایداری نیزبرخوردار بوده و مطالعه ی عناصر آن می تواند گامی موثر درراه دستیابی به معماری پایدار باشد. شناشیر ازجمله عناصر معماری بومی بوشهر است که تاکنون با رویکرد همه جانبه ی توسعه ی پایدار، موردبررسی قرار نگرفته است. با توجه به این مهم که توسعه ی پایدار بدون توجه هم زمان به تمامی ارکان آن، محقق نخواهد شد، در پژوهش حاضر سعی بر آن بوده است که شناشیر از منظر پایداری و با در نظر گرفتن تمامی ابعاد، موردمطالعه قرار گیرد. این پژوهش که به روش توصیفی - تحلیلی انجام شده، مشتمل بر دو مرحله بوده است. در مرحله ی اول بر اساس مطالعات کتابخانه ای و اسنادی، ملاحظات طراحی شناشیرها در قالب ارکان توسعه ی پایدار موردبررسی قرارگرفته است. در این مرحله از روش شاخص ماهونی برای تحلیل بعد زیست محیطی و از روش های تفسیری تاریخی و بیان عقلانی برای تحلیل ابعاد اجتماعی و اقتصادی استفاده و درنهایت مدلی مفهومی از یافته ها ارائه شده است. در مرحله ی دوم برای سنجش میزان تطابق یافته های نظری باواقعیت، از بررسی و تحلیل نمونه موردی استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که مشخصات شناشیر عمارت طبیب دارای تطابق معناداری با ابعاد معماری پایداراست. این عنصر با توجه به مقتضیات اقلیمی، دارای جهت گیری مناسب نسبت به باد غالب بوده و در کاهش احساس گرما و رطوبت موثر است؛ همچنین شیوه ی ساخت، مصالح و مکان یابی آن، نشان از ارتباط موثر اجتماعی و اقتصادی دارد؛ بنابراین می توان شناشیر را به عنوان الگویی موفق از معماری پایدار تلقی نمود.

شناشیر، شناشیل، مشربیه، بوشهر، معماری بومی، معماری پایدار.