حسن رحیمیان - کارشناس تحقیقات آبیاری و زهکشی، مرکز ملی تحقیقات شوری
سمانه پورمحمدی - کارشناس ارشد مدیریت مناطق بیابانی، دانشگاه یزد
یوسف هاشمی نژاد - کارشناس ارشد خاکشناسی و عضو هیات علمی مرکز ملی تحقیقات شوری
محمد علی مشکوه - دکتری خاکشناسی و عضو هیات علمی مرکز ملی تحقیقات شوری

ایران کشوری است که در حال حاضر ۳۴ درصد از وسعت آن را معضل شوری خاک و بیش از نیمی از آن را شرایط حاد محیطی (خشکی و کم آبی) احاطه نموده است. این تحقیق به بررسی رابطه بین شوری خاک و عوامل اقلیمی جهت تعیین اثرات تغییر اقلیم بر پدیده شوری زایی در کشور پرداخته است. در ابتدا از نقشه یک میلیونیم منابع و استعداد اراضی و داده های هواشناسی ایستگاه های سینوپتیک کشور استفاده و رابطه بین شوری خاک و پارامترهای مختلف اقلیمی با ضرایب رگرسیونی معنی دار (بین ۵۶/۰ تا ۷۲/۰) استخراج شد. سپس به کمک اطلاعات مربوط به بارندگی، دما و تبخیرتعرق حاصله از مدل های تغییر اقلیم (HadCM۳) در دوره های آتی و تحت دو سناریوی مختلف (A۲ و B۲)، اقدام به پیش بینی شوری خاک در دهه های آتی شد. بر این اساس مشخص گردید که در سایه تغییرات اقلیمی محتمل در طی نود سال آینده، میزان شوری متوسط خاک بین ۵/۱ تا ۷/۴ دسی زیمنس بر متر افزایش خواهد داشت. همچنین در این تحقیق اقدام به بررسی عوامل اقلیمی حاکم بر پلایاهای واقع در فلات مرکزی ایران به عنوان عرصه های طبیعی شور و مناطق شاخص در شوری زایی اولیه شد و به کمک اطلاعات درازمدت ایستگاههای سینوپتیک کشور، شاخصهای خشکی یونپ و دمارتون برای آنها محاسبه گردید. بطور مشابه و به کمک اطلاعات مربوط به بارندگی، دما و تبخیرتعرق حاصله از مدل­های تغییر اقلیم (HadCM۳)، اقدام به پیش بینی این شاخص ها در دهه های آتی شد. نتایج این مرحله از تحقیق نیز حاکی از اثرات معنی دار تغییر اقلیم بر حادتر شدن شرایط محیطی حاکم بر پلایا و به تبع آن افزایش شوری و وسعت این عرصه ها در آینده است. نتایج این تحقیق پیشنهادکننده اعمال استراتژی ها و راهکارهای مدیریتی برای مقابله با تشدید شوری زایی منابع خاک در آینده می باشد.

اقلیم, شوری زایی, پلایا (دق), شاخص های خشکی, HadCm۳