تاثیر میزان رس و شوری خاک بر رابطه کربن آلی خاک با عملکرد گندم

ویژگی­های خاک به طور بالقوه در افزایش و یا کاهش تجمع مقدار مواد آلی خاک موثر است. به منظور بررسی اثر کمی کربن آلی خاک در عملکرد دانه گندم تعداد ۲۰۲ مزرعه گندم آبی در استان خراسان رضوی انتخاب و میزان کربن آلی و سایر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در هر یک از مزارع تعیین گردید. در هر مزرعه عملکرد دانه گندم پس از ثبت به دوگروه جامعه با عملکرد بالا (بیش از ۵ تن در هکتار) و جامعه با عملکرد پایین (کمتر از ۵ تن در هکتار) تقسیم و هر یک از این گروه­ها نیز بر اساس قابلیت هدایت الکتریکی خاک (شوری) و میزان رس به گروه­های کوچکتری تقسیم شدند. نتایج نشان داد که همبستگی مثبت و معنی­داری بین مقدارکربن آلی خاک و عملکرد دانه وجود دارد (۰۱/۰, P<۶۴/۰R۲=)، اگرچه این همبستگی در جامعه با عملکرد پایین) ۰۱/۰, P<۶۶/۰R۲adj =) نسبت به جامعه با عملکرد بالا (۰۱/۰, P<۳۴/۰R۲adj=) قوی­تر بود. بر این اساس به ازای افزایش یک گرم در کیلوگرم کربن آلی در خاک عملکرد دانه گندم به طور میانگین ۲۸۶ کیلوگرم در هکتار افزایش یافت. در حالی که رابطه مثبتی بین کربن آلی خاک و عملکرد دانه در خاک­هایی با میزان رس کمتر از۱۵۰ گرم در کیلوگرم وجود داشت این رابطه در خاک­هایی با رس بیش از ۱۵۰گرم در کیلوگرم ضعیف­تر بود. رابطه­قوی تری نیز بین کربن آلی خاک و عملکرد دانه در خاک­هایی با میزان شوری بیش­تر از ۶ دسی­زیمنس بر متر نسبت به خاک­هایی با شوری کمتر از ۶ دسی­زیمنس بر متر وجود داشت. این نتایج نشان داد که محدودیت خاک­های شور و سبک را می­توان با افزایش کربن آلی خاک تا حدود زیادی برطرف نمود. با توجه به وضعیت کربن آلی خاک در کشور و فرض تشابه نتایج بدست آمده از این مطالعه برای آن، با یک واحد افزایش کربن آلی خاک (۱ گرم در کیلوگرم) ۸/۷ درصد به کل تولید گندم آبی کشور افزوده خواهد شد، با این وجود مقدار افزایش بستگی کامل به عملکرد جامعه هدف دارد.

کلیدواژه ها:

استان خراسان رضوی ، گندم آبی ، هدایت الکتریکی خاک